بانک احادیث اهل بیت (ع) جلد 9 - (اقتصادی)

حدیث1

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : ألا اخبرکم بشئ إن أنتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم تباعد المشرق من المغرب؟ قالوا: بلی، قال: الصوم یسود وجهه، والصدقه تکسر ظهره ... .

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه، روی شیطان را سیاه می کند و صدقه، پشت او را می شکند و دوست داشتن برای خدا و همیاری در کار نیک، ریشه او را می کنَد و استغفار، شاهرگش را می زند.

«أمالی شیخ صدوق، ص 59»

حدیث2

قال الامام علی - علیه السلام - : مَنْ اقتصَدَ فِی الغِنی و الفقر استعدَّ لنوائِب الدَّهر.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: هر کس در توانگری و تهیدستی، میانه روی را پیشه خود سازد، خود را برای گرفتاری های روزگار آماده کرده است.

غررالحکم، ص 332

حدیث3

رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم :

نَفَقَهُ دِرهَمٍ فِی الخِضابِ أفضَلُ مِن نَفَقَهِ دِرهَمٍ فی سَبیلِ اللّه ِ ، إنَّ فیهِ أربَعَ عَشرَهَ خَصلَهً : یَطرُدُ الرّیحَ مِنَ الاُذُنَینِ ، ویَجلُو الغِشاءَ عَنِ البَصَرِ . . .

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

خرج کردن یک درهم برای خضاب ، برتر از انفاق یک درهم در راه خداست. این کار ، چهارده فایده دارد: بو را از گوش ها دور می کند ، پرده [ تاریکی] را از برابر دیده کنار می زند و آن را جلا می دهد...

الکافی ، جلد 6 ، صفحه 482 ، حدیث 12 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 306

حدیث4

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ فَهُوَ شَهیدٌ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: هر که در راه (حفظ) مالش کشته شود، شهید است.

«دعائم الاسلام، ج 1، ص 398»

حدیث5

الإمام الصادق علیه السلام :

یُستَحَبُّ لِلمَریضِ أن یُعطِیَ السّائِلَ بِیَدِهِ ، ویَأمُرَ السّائِلَ أن یَدعُوَ لَهُ .

امام صادق علیه السلام :

مستحب است بیمار به دست خود ، صدقه ای به سائل بدهد و از او بخواهد برای وی ، دعا کند .

الکافی ، جلد 4 ، صفحه 4 ، حدیث 9 ، بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 209 ، حدیث 25 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 174

حدیث6

عَن النبی - صلّی الله علیه و آله - قال: ثلاثهٌ حقٌ علی الله تعالی عونُهم، المجاهدُ فی سبیلِ اللهِ و المکاتِبُ الذی یُریدُ الاَداءَ، و الناکحْ الذّی یُریُد العفافَ.

پیامبر اکرم - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: سه گروه بر خداوند متعال حق دارند تا آنها را یاری کند: مجاهد در راه خدا و کسی که سعی می کند تا قرض خویش را ادا کند و آنکه می خواهد ازدواج کند تا دامن خویش را پاک نگهدارد.

«نهج الفصاحه، ح 1219»

حدیث7

قال الامام الباقر - علیه السلام - : اَلزَّکاهُ تَزِیدُ فِی الرِّزقِ.

امام باقر - علیه السلام - فرمودند: پرداخت زکات، بر روزی انسان می افزاید.

«بحار الانوار، ج 93، ص 14»

حدیث8

قال الله عزّوجلّ:

ای احمد! عبادت ده بخش دارد که نُه بخش آن، به دست آوردن روزی حلال است.

(ارشادالقلوب1/203)

حدیث9

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) :

مَن باتَ کالاًّ مِن طَلَبِ الحَلالِ ؛ باتَ مَغفورا لَهُ ؛

هر کس ، خسته از جست و جوی مال حلال ، روز را به شب آورد ، آمرزیده روز را به شب آورده است .

الأمالی للصدوق : 364 / 452

حدیث10

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

اُوصیکُم بِالخَشیَهِ مِنَ اللّه ِ فِی السِّرِّ وَالعَلانِیَهِ . . . وَالاِکتِسابِ فِی الفَقرِ وَالغِنی ؛

شما را سفارش می کنم که در پنهان و آشکار از خدا بیم ورزید . . . و خواه در فقر و خواه در توانگری ، در پی کسبِ [روزی] باشید.

بحار الأنوار : 1 / 141 / 30

حدیث11

امام علی(علیه السلام)فرمودند:

لِلمُؤمِنِ ثَلاثُ ساعاتٍ : فَساعَهٌ یُناجی فیها رَبَّهُ ، وساعَهٌ یَرُمُّ مَعاشَهُ ، وساعَهٌ یُخَلّی بَینَ نَفسِهِ وبَینَ لَذَّتِها فی ما یَحِلُّ ویَجمُلُ . ولَیسَ لِلعاقِلِ أن یَکونَ شاخِصا إلاّ فی ثَلاثٍ : مَرَمَّهٍ لِمَعاشٍ ، أو خُطوَهٍ فی مَعادٍ ، أو لَذَّهٍ فی غَیرِ مُحَرَّمٍ ؛

مؤمن را سه وقت است: وقتی که در آن ، با پروردگارش مناجات می کند ؛ و وقتی که گذران زندگی اش را سامان می دهد ؛ و وقتی که از آن چه حلال و زیبا است ، برای خود لذّت برمی گیرد . و خردمند را سزاوار نیست که جز در پی سه چیز باشد : سامان دادن معیشت ، گام نهادن برای روز قیامت ، یا لذّت برگرفتن از آن چه حرام نیست .

تحف العقول : 203 ، الأمالی للطوسی : 147 / 240

حدیث12

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

طَلَبُ الکَسبِ فَریضَهٌ بَعدَ الفَریضَهِ ؛

پس از ادای نماز واجب ، روزی جُستن واجب است .

بحار الأنوار : 103 / 17 / 79

حدیث13

امام علی علیه السلام :

مَن آتاهُ اللّه مالاً فَلْیَصِلْ بهِ القَرابَهَ ، ولْیُحسِنْ مِنهُ الضِّیافَهَ ؛

هرکه خداوند به او ثروتی دهد، باید با آن به خویشانش رسیدگی کند و مهمانداری نماید .

نهج البلاغه : الخطبه 142 منتخب میزان الحکمه : 340

حدیث14

امام صادق(سلام الله علیه):

إنّ الصَّدَقَهَ تَقضی الدَّینَ وتَخلُفُ بالبَرکَهِ؛

صدقه، دَین را ادا و برکت را جایگزین می کند.

الکافی: ج 4، ص 9، ح 1

حدیث15

پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):

الصَّدَقَهُ تَمنَعُ مِیتَهَ السُّوءِ؛

صدقه، از مردنِ بد و دل خراش جلوگیری می کند.

میزان الحکمه ج 6، ص 219

حدیث16

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

فَکونوا اَقَلَّ ما یَکونونَ فِی الْباطِنِ اَمْوالاً ، اَحْسَنَ ما یَکونونَ فِی الظّاهِرِ اَحْوالاً فَاِنَّ اللّه َ تَعالی اَدَّبَ عِبادَهُ الْمُؤمِنینَ الْعارِفینَ اَدَبا حَسَنا ، فَقالَ جَلَّ مِن قائِلٍ : یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ اَغْنیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسیماهُمْ لاَ یَسْئَلونَ النَّاسَ اِلْحافا؛

در حالی که در واقع از کمترین مال برخوردار هستید، در ظاهر بهترین حال را از خود نشان دهید ؛ زیرا خداوند متعال ، بندگان با ایمان با معرفتش را این گونه نیکو ادب نموده که [در وصف فقیران پارسا] فرموده است : شخص بی خبر آنان را از شدّت خویشتنداری توانگر می پندارد . ایشان را از نشانه هایشان می شناسی ، با اصرار (چیزی) از مردم نمی خواهند .

تحف العقول، ص 489

حدیث17

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

مِن شَرَفِ الهِمَّهِ لُزومِ القِناعَهِ؛

پایبندی به قناعت، از والایی همّت است.

غررالحکم، ج6، ص44، ح9435

حدیث18

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَنِ اقتَصَدَ فِی الغِنی وَ الفَقرِ فَقَدِ استَعَدَّ لِنَوائِبِ الدَّهرِ ؛

هر که در حال دارایی و ناداری میانه روی کند ، با ناگواری های روزگار آماده [ی روبه رو شدن] است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9048

حدیث19

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

لِیَکُن مَرکَبُکَ القَصدَ وَ مَطلَبُکَ الرُّشدَ ؛

باید بر مَرکب میانه روی بنشینی و به سوی مقصد بالندگی ره بسپاری .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث7619

حدیث20

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

خُذِ القَصدَ فِی الاُمُورِ ؛ فَمَن اَخَذَ القَصدَ خَفَّت عَلَیهِ المُؤَنَ ؛

در کارها میانه روی پیشه کن. که هر کس میانه روی کند ، مخارج زندگی بر وی آسان شود .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5042

حدیث21

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

خَیرُ اَموالِکَ ما وَقی عِرضَکَ ؛

بهترین دارایی تو آن است که آبرویت را نگه دارد .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4958

حدیث22

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

ثَمَرَهُ القَناعَهِ الإجمالُ فِی المُکتَسَبِ وَ العُزُوفُ عَنِ الطَّلَبِ ؛

میوه قناعت ، اعتدال در کسب و کار ، و ناخوش داشتن درخواست است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4634

حدیث23

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

باکِرُوا فَالبَرَکَهُ فِی المُباکَرَهِ وَ شاوِرُوا فَالنُّجحُ فِی المُشاوَرَهِ ؛

بامداد، در پی کسب وکار باشید ، که برکت در کسب و کارِ بامداد است ، و مشورت کنید که پیروزی در مشورت است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4441

حدیث24

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا ألهَمَهُ القَناعَهَ و أصلَحَ لَه زَوجَهُ ؛

وقتی خداوند خیرخواه بنده ای باشد، قناعت را در دل او می اندازد و همسرش را شایسته می گردانَد .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4115

حدیث25

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

إنَّ أفضَلَ الخَیرِ صَدَقَهُ السِّرِّ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَهُ الرَّحِمِ ؛

برترین خوبی ، صدقه پنهانی و نیکی به پدر و مادر و صله رحم است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3550

حدیث26

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

اِغتَنِم مَنِ استَقرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیَجعَلَ قَضاءَهُ فی یَومِ عُسرَتِکَ ؛

کسی را که در حال بی نیازی ات از تو قرض می خواهد، غنیمت شمار تا در وقت نیازت جبرانش کند .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2370

حدیث27

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

اَلقَناعَهُ أهنَأُ عَیشٍ ؛

قناعت ، گواراترین زندگی است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث933

حدیث28

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن أقرَضَ مَلهوفا فَأحسَنَ طَلِبَتَهُ استَأنَفَ العَمَلَ وأعطاهُ اللّه ُ بِکُلِّ دِرهَمٍ ألفَ قِنطارٍ مِن الجَنّهِ ؛

هرکس به اندوهگینی (که مالش را از دست داده) وام دهد و در پس گرفتن آن مراعات کند ، عمل را از نو شروع کرده است (گناهانش پاک شده) و خداوند به ازای هر درهم ، هزار قنطار (صد رطل) از (درهم های) بهشت به او عطا کند .

ثواب الأعمال : 341 / 1

حدیث29

امام صادق علیه السلام :

علی بابِ الجَنّهِ مَکتوبٌ : القَرضُ بثَمانیهَ عَشرَ ، والصَّدَقهُ بعَشرَهٍ ، وذلکَ أنّ القَرضَ لا یکونُ إلاّ فی یدِ الُمحتاجِ ، والصَّدَقهُ ربّما وَقَعَت فی یَدِ غَیرِ مُحتاجٍ ؛

بر درِ بهشت نوشته است : (ثواب) وام(قرض الحسنه) ، هیجده برابر است و صدقه ، ده برابر . علتش این است که وام جز به دست نیازمند ، نمی رسد امّا صدقه ، ممکن است به دست غیر محتاج بیفتد .

بحار الأنوار : 103 / 138 / 2

حدیث30

لَأن اُقرِضَ قَرضاأحَبُّ إلَیَّ مِن أن أصِلَ بمِثلِهِ؛

اگر وامی (به کسی) پرداخت کنم، خوشتر دارم از این که به همان مقدار صله و بخشش دهم .

ثواب الأعمال : 167 / 4

حدیث31

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن أنظَرَ مُعسِرا أظَلَّهُ اللّه ُ بظِلِّهِ یَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظلُّهُ ؛

هر که به تنگدستی مهلت دهد ، خداوند ، در روزی که هیچ سایه ای جز سایه او نیست ، وی را در پناه سایه خود در آورد .

الکافی : 8 / 9 / 1

حدیث32

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم می فرمایند:

مَن أقرَضَ مُؤمنا قَرضا یَنتَظِرُ بهِ مَیسورَهُ کانَ مالُهُ فی زَکاهٍ ، وکانَ هو فی صَلاهٍ مِن المَلائکهِ حتّی یُؤَدِّیَهُ إلَیهِ ؛

هر کس به مؤمنی وامی بدهد و (برای پس گرفتن آن) صبر کند تا دستش باز شود ، مال او زکات محسوب شود و در نماز ، با فرشتگان باشد تا این که وامش به او برگردانده شود .

ثواب الأعمال : 166 / 1

حدیث33

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن أرادَ أن تُستَجابَ دَعوَتُهُ وأن تُکشَفَ کُربَتُهُ فَلْیُفَرِّجْ عن مُعسِرٍ ؛

هر که می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش بر طرف شود ، به تنگدست مهلت دهد.

کنز العمّال : 15398

حدیث34

امام صادق علیه السلام :

مَنِ استُؤجِرَ علی عَمَلٍ فَأفسَدَهُ واستَهلَکَهُ ضَمِنَ ، وکانَ أمیرُ المؤمنینَ علیه السلام یُضَمِّنُ الأجیرَ؛

هرگاه کسی برای کاری اجیر شود و او آن کار را خراب کند و از بین ببرد ، ضامن است. امیر المؤمنین علیه السلام کارگر را ضامن می دانستند .

مستدرک الوسائل: 14 / 37 / 16039

حدیث35

امام علی علیه السلام :

مَن أرادَ البَقاءَ ولا بَقاءَ فَلْیُباکِرِ الغَداءَ ، وَلیُجَوِّدِ الحِذاءَ ، وَلیُخَفِّفِ الرِّداءَ .

هر کس طالب ماندن است ، که البته ماندنی در کار نیست ؛ صبح زود صبحانه بخورد ، کفشِ خوب بپوشد، قرض خود را کم کند .

عیون أخبار الرضا علیه السلام : 2 / 38 / 112

حدیث36

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

تَرْکُ لُقْمَهِ حَرامٍ أحَبُّ إلی اللّه من صلاهِ ألفَی رَکْعَهٍ تَطَوُّعا؛

فرو گذاشتن یک لقمه حرام ، نزد خدا محبوتر است از خواندن دو هزار رکعت نماز مستحبی.

تنبیه الخواطر : 2 / 120

حدیث37

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

أطِبْ کَسبَکَ تُستَجَبْ دَعوَتُکَ ،فإنَّ الرّجلَ یَرفَعُ اللُّقْمَهَ إلی فیهِ (حَراما ) فما تُستَجابُ له دَعوَهٌ أربَعینَ یوما؛

در آمدت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود؛ زیرا هرگاه آدمی لقمه [حرام ] به دهان خود ببرد، تا چهل روز دعایی از او پذیرفته نمی شود.

کما فی بحار الأنوار : 93 / 358 / 16 .

حدیث38

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :

مَن استَبطَأ الرِّزقَ فَلیُکثِرْمِن التَّکبیرِ ، ومَن کَثُرَ هَمُّهُ وغَمُّهُ فَلیُکثِرْ مِن الاستِغفارِ؛

کسی که در روزی خود تأخیر و تنگی بیند، باید زیاد تکبیر بگوید و کسی که اندوهش زیاد شود، بسیار استغفار کند.

کنز العمّال : 9325

حدیث39

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الرِّزقُ أسرَعُ إلی مَن یُطعِمُ الطَّعامَ ، مِن السِّکِّینِ فی السَّنام؛

روزی کسی که اطعام می کند ، س_ری_عتر از فرو رفتن کارد در کوهان شتر ، به سویش می آید .

بحار الأنوار : 74/362/71

حدیث40

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

أکثِرُوا مِن الصَّدَقَهِ تُرزَقُوا؛

ص_دق_ه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد .

بحار الأنوار : 77 / 176 / 10

حدیث41

امام علی علیه السلام :

مُواساهُ الأخِ فی اللّه عز و جل تَزِیدُ فی الرِّزقِ؛

کمک مالی به برادر دینی، روزی را زیاد می کند.

بحار الأنوار : 74 / 395 / 22

حدیث42

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَنِ اقتَصَدَ أغناهُ اللّه؛

هر که میانه روی کند ، خداوند توانگرش گرداند .

تنبیه الخواطر : 1 / 167

حدیث43

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

العِبادَهُ عَشرَهُ أجزاءٍتِسعَهُ أجزاءٍ فی طَلَبِ الحَلالِ؛

عبادت ده جزو دارد ، که نُه ج_زو آن ط_ل_ب روزی حلال است .

بحار الأنوار : 103 / 9 / 37

حدیث44

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الکادُّ علی عِیالِهِ کالُمجاهِدِ فی سبیلِ اللّه؛

کسی که برای (ه_زی_ن_ه) خانوده اش زحمت بکشد ، مانند مجاهدِ در راه خداست .

بحار الأنوار : 103 / 13 / 59

حدیث45

إنَّ اللّه َ تعالی یُحِبُّ أن یَری عَبدَهُ تَعِبا فی طَلَبِ الحَلالِ؛

خداوند دوست دارد که بنده اش در راه به دست آوردن روزی حلال خسته ببیند.

کنز العمّال : 9200

حدیث46

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

طَلبُ الحَلالِ فَریضهٌ علی کُلِّ مُسلمٍ ومُسلمهٍ ؛

کسب درآمد حلال ، بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است .

جامع الأخبار : 389 / 1079

حدیث47

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن أکَلَ مِن کَدِّ یَدِهِ ، مَرَّ علی الصِّراطِ کالبَرقِ الخاطِفِ ؛

هر که از دس_ت_رنج خود بخورد ، مانند برقِ جهنده ، از صراط بگذرد .

جامع الأخبار : 390 / 1085

حدیث48

امام صادق علیه السلام :

ما کَثُرَ مالُ رجُلٍ قَطُّ إلاّ عَظُمَتِ الحُجّهُ للّه ِ تعالی علَیهِ ، فإن قَدَرتُم أن تَدفَعوها عَن أنفُسِکُم فافعَلوا ، فقیلَ : بماذا ؟ قالَ : بقَضاءِ حَوائجِ إخوانِکُم مِن أموالِکُم؛

هیچ گاه ثروت مردی زیاد نشد ، مگر این که حجّت خداوند متعال بر او بزرگ شد . پس ، اگر می توانید این حجّت را از خود دور کنید ، این کار را بکنید . عرض شد : با چه چیز ؟ فرمودند: با برآوردن نیازهای برادران خود از اموالتان .

أمالی الطوسیّ : 302 / 600

حدیث49

امام علی علیه السلام :

المالُ ما أفادَ الرِّجالَ؛

دارایی آن است که به مردمان سود رساند .

غرر الحکم : 508

حدیث50

امام علی علیه السلام :

المالُ یُکرِمُ صاحِبَهُ ما بَذَلَهُ ، ویُهینُهُ ما بَخِلَ بهِ ؛

مال و ثروت ، صاحب خود را تا زمانی که آن را بذل و بخشش کند، گرامی می گرداند و هرگاه بخل ورزد خوارش می سازد .

غرر الحکم : 1838

حدیث51

امام صادق علیه السلام :

إنّما أعطاکُمُ اللّه ُ هذهِ الفُضولَ مِن الأموالِ لتُوَجِّهوها حیثُ وَجَّهَها اللّه ُ عز و جل ، ولَم یُعطِکُموها لِتَکنِزوها؛

در حقیقت خداوند این مال های زیادی را به شما داده است تا آنها را در جهتی که خداوند عز و جل معلوم کرده است به کار اندازید . آنها را به شما نداده است که بیندوزید .

الفقیه : 2/57/1693

حدیث52

امام علی علیه السلام :

أمسِکْ مِن المالِ بقَدرِ ضَرورَتِکَ ، وقَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ حاجَتِکَ؛

از م__ال و دارای_ی ب_ه ان_دازه ضرورت خود نگه دار و مازاد آن را برای روز نیازمندیت پیش فرست .

منتخب میزان الحکمه : 524

حدیث53

امام رضا علیه السلام :

خَیرُ مالِ المَرءِ ذَخائِرُ الصَّدَقَهِ؛

بهترین مال انسان، اندوخته های صدقه است .

تنبیه الخواطر : 2/182

حدیث54

امام علی علیه السلام :

أفضَلُ المالِ ما وُقِیَ بهِ العِرضُ ، وقُضِیَت بهِ الحُقوقُ؛

بهترین مال آن مالی است که به وسیله آن آبرو حفظ و حقوق پرداخته شود .

بحار الأنوار : 78 / 7 / 60

حدیث55

امام علی علیه السلام :

إنّ اللّه َ سبحانَهُ فَرَضَ فی أموالِ الأغنیاءِ أقواتَ الفُقَراءِ ، فما جاعَ فَقیرٌ إلاّ بما مُتِّعَ بهِ غَنیٌّ ، واللّه ُ تعالی سائلُهُم عن ذلکَ؛

خداوند سبحان خوراک تهیدستان را در اموال توانگران قرار داده است. پس ، هیچ تهیدستی گرسنه نماند، مگر به سبب این که ثروتمند از حقّ او بهره مند شده است. و خدای بزرگ در این باره از آنان بازخواست می کند .

نهج البلاغه: حکمت 328

حدیث56

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :

التّاجرُ الصَّدوقُ تَحتَ ظِلِّ العَرشِ یَومَ القیامهِ؛

کاسب راستگو در روز قیامت زیر سایه عرش است .

کنز العمال : 9218

حدیث57

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :

التّاجرُ الأمینُ الصَّدوقُ المسلِمُ معَ الشّهداءِ یَومَ القیامهِ؛

کاسب درستکارِ راستگوی مسلمان ، در قیامت با شهیدان است .

کنز العمال : 9216

حدیث58

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

رَحِمَ اللّه ُ عبدا سَمْحا إذا باعَ ، سَمْحا إذا اشْتَری، سَمحا إذا قضی ، سَمحا إذا اقْتَضی؛

خدا رحمت کند بنده ای را که در فروش و خرید و پس دادن وام و پس گرفتن آن آسان گیر باشد .

کنز العمّال : 9453

حدیث59

امام صادق علیه السلام :

أیُّما مسلِمٍ أقالَ مسلِما بَیعَ نَدامَهٍ أقالَهُ اللّه ُ عز و جل عَثْرتَهُ یَومَ القیامهِ ؛

هرگاه یکی از دو مسلمان معامله کننده پشیمان شود و تقاضای فسخ کند و طرف دیگر تقاضای او را بپذیرد خداوند در روز رستاخیز از لغزشهای او درگذرد .

وسائل الشّیعه : 12 / 287 / 4

حدیث60

امام صادق علیه السلام :

مَن أرادَ التّجارهَ فلْیَتَفقَّهْ فی دِینِهِ لِیَعلمَ بذلکَ ما یَحِلُّ لَهُ مِمّا یَحْرُمُ علَیهِ ، ومَن لَم یَتَفقّهْ فی دِینِهِ ثُمّ اتّجَرَ تَورَّطَ الشُّبُهاتِ؛

هر کس بخواهد تجارت کند باید احکام دین خود را بیاموزد تا حلال را از حرام بازشناسند. کسی که احکام دین خود را نیاموزد و تجارت کند در کام شبهات فرو غلتد .

وسائل الشیعه : 12 / 283 / 4

حدیث61

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

یا مَعشَر التُّجّارِ ، الفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ ، الفِقْهَ ثُمّ المَتْجَرَ ، الفِقْهَ ثُمّ المَتْجَرَ؛

ای جماعت بازرگان ! احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید.

الکافی : 5 / 150 / 1

حدیث62

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم ) می فرمایند:

خَیرُ الکَسبِ کَسبُ یَدَیِ العامِلِ إذا نَصَحَ؛

بهترین درآمد، درآم__دِ کارگری است که در کارش صداقت داشته باشد .

جامع الأحادیث : 76

حدیث63

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم ) می فرمایند:

ما أکَلَ أحَدٌ طَعاما قطُّ خَیرا مِن أن یَأکُلَ مِن عَمَلِ یَدِهِ ، وإنّ نَبیَّ اللّه داودَ کانَ یَأکُلُ مِن عَمَلِ یَدِهِ؛

هرگز کسی غذایی بهتر از دسترنج خود، نخورده است. پیامبر خدا، داود، از دسترنج خود، می خورد.

کنزالعمّال : 9223

حدیث64

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

تَعرَّضوا للتِّجاراتِ ، فإنّ لَکُم فیها غِنیً عمّا فی أیْدی النّاسِ، وإنّ اللّه َ عز وجل یُحِبُّ الُمحتَرِفَ الأمینَ؛

به کارهای تجاری پردازید که بازرگانی شما را از مال دیگران بی نیاز می کند . خداوندی عز و جل پیشه ور درستکار را دوست دارد .

وسائل الشیعه : 12 / 4 / 6

حدیث65

امام صادق علیه السلام :

امتَحِنوا شِیعَتَنا عِندَ ثَلاثٍ : عِندَ مَواقیتِ الصَّلاهِ کیفَ مُحافَظَتُهُم علَیها ، وعِندَ أسرارِهِم کیفَ حِفظُهُم لَها عِندَ عَدُوِّنا ، وإلی أموالِهِم کیفَ مُواساتُهُم لإخوانِهِم فیها ؛

شیعیان ما را در سه چیز بیازمایید : در اوقات نمازشان ، که چگونه بر آنها مواظبت می کنند ؛ در اسرارشان ، که چگونه آنها را از دشمنان ما حفظ می کنند و در اموالشان ، که چگونه با آن به برادران خود کمک می کنند .

الخصال : 103 / 62 منتخب میزان الحکمه : 506

حدیث66

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

مَن واسَی الفَقیرَ وَأَنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ فَذلِکَ المُؤمِنُ حَقّا؛

هر کس به نیازمند کمک مالی کند و با مردم منصفانه رفتار نماید چنین کسی مؤمن حقیقی است.

خصال، ص 47

حدیث67

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

اَلْعِبادَهُ عَشَرَهَاَجْزاءٍ تِسْعَ_هٌ مِنْها فی طَلَبِ الْحَلالِ؛

عبادت ده جزء است که نه جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است.

مستدرک الوسائل ج??، ص??

حدیث68

امام صادق علیه السلام فرمودند:

کُلُّ ذی صَناعَهٍ مُضطَرًّ اِلی ثَلاثِ خِصالٍ یَحْتلِبُ بِها الْکَسْبَ: و هُوَ اَن یَکُونَ حاذِقاً بِعِلْمٍ مُؤَدّیاً لِلْاَمانَهِ فیهِ، مُسْتَمیلاً لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ؛

هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود (که کارش بگیرد) به سه مطلب نیازمند است:

تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر،امین باشد و در کار و مال مردم، امانت و درستی را حفظ کندو با کارفرما و صاحب کار، خوش برخورد و خوش قلب باشد.

بحارالانوار، ج75، ح235

حدیث69

امام صادق علیه السلام فرمودند:

مَنْ طَلَبَ التَّجارَهَ اِستَغْنَی عَنِ النّاسِ؛

هرکس دنبال تجارت رود از مردم بی نیاز می شود.

وسائل الشیعه، ج17، ص12

حدیث70

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَهٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَهٍ؛

کار کردن برای کسب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.

جامع الاخبار، ص 389، حدیث 1079

حدیث71

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

یا معشر التّجّار إنّ اللَّه باعثکم یوم القیامه فجّارا إلّا من صدق و أدّی الأمانه؛

ای گروه بازرگانان خدا روز رستاخیز بدکار محشورتان می کند مگر آن که راست گوید و امانت نگه دارد.

نهج الفصاحه

حدیث72

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

نفقه الرّجل علی أهله صدقه؛

خرجی که مرد برای کسان خود کند، صدقه است.

نهج الفصاحه

حدیث73

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من فقه الرّجل رفقه فی معیشته؛

مدارا در معاش از دانش مرد است.

نهج الفصاحه

حدیث74

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من استطاع منکم أن یقی دینه و عرضه بماله فلیفعل؛

هر که از شما تواند دین و آبرو را به مال خود حفظ کند، حفظ کند.

نهج الفصاحه

حدیث75

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من أراد أن تستجاب دعوته و أن تکشف کربته فلیفرج عن معسر؛

هر که خواهد دعوتش مستجاب شود و غمش از پیش برخیزد تنگ دستی را گشایش دهد.

نهج الفصاحه

حدیث76

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من أنظر معسرا إلی میسرته أنظره اللَّه بذنبه إلی توبته؛

هر که تنگدستی را مهلت دهد تا گشایش یابد خدا گناهش را مهلت دهد تا توبه کند.

نهج الفصاحه

حدیث77

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من باع دارا ثمّ لم یجعل ثمنها فی مثلها لم یبارک له فیها؛

هر که خانه ای فروشد و با قیمت آن خانه دیگر نخرد، برکت نیابد.

نهج الفصاحه

حدیث78

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من نفّس عن غریمه أو محا عنه کان فی ظلّ العرش یوم القیامه؛

هر که به قرضدار خویش مهلت دهد یا قرض او را قلم گیرد روز قیامت در سایه عرش باشد.

نهج الفصاحه

حدیث79

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

مناوله المسکین تقی میته السّوء؛

عطا به مستمندان از مرگ بد جلوگیری می کند.

نهج الفصاحه

حدیث80

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من یسّر علی معسر یسّر اللَّه علیه فی الدّنیا و الآخره؛

هر که به تنگدستی گشایش دهد خدا در دنیا و آخرت به او گشایش دهد.

نهج الفصاحه

حدیث81

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من أقال نادما بیعه أقاله اللَّه تعالی عثرته؛

هر که معامله پشیمانی را اقاله کند خدا از گناهانش بگذرد.

نهج الفصاحه

حدیث82

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من أنظر معسرا و وضع عنه أظلّه اللَّه تحت ظلّ عرشه یوم لا ظلّ إلّا ظلّه؛

هر که تنگدستی را مهلت دهد و بار او را سبک کند خداوند روزی که سایه ای جز سایه او نیست، وی را به سایه عرش خویش در آورد.

نهج الفصاحه

حدیث83

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما نقص مال من صدقه؛

مال از صدقه دادن نقصان نمی پذیرد.

نهج الفصاحه

حدیث84

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما أطعمت زوجتک فهو لک صدقه، و ما أطعمت ولدک فهو لک صدقه، و ما أطعمت خادمک فهو لک صدقه، و ما أطعمت نفسک فهو لک صدقه؛

هر چه به همسر خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به فرزند خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به خدمتکار خویش بخورانی، صدقه کرده ای، هر چه بخویش خورانی صدقه کرده ای.

نهج الفصاحه

حدیث85

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما نقص مال من صدقه و لا عفی رجل عن مظلمه إلّا زاده اللَّه بها عزّا؛

هیچ مالی از صدقه کاهش نگیرد و هیچ کس از مظلمه ای نگذرد مگر خدا در قبال آن عزت وی بیفزاید.

نهج الفصاحه

حدیث86

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لا تستبطئوا الرّزق فإنّه لم یکن عبد لیموت حتّی یبلغه آخر رزق هو له، فاتّقوا اللَّه و أجملوا فی الطّلب: أخذ الحلال و ترک الحرام؛

مپندارید که روزی تان دیر می رسد که هیچ بنده ای نمیرد تا آخرین بهره روزی او برسد، از خدا بترسید و در طلب ملایمت کنید (ملایمت در طلب) گرفتن حلال و رها کردن حرام است.

نهج الفصاحه

حدیث87

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لو أذن اللَّه تعالی فی التّجاره لأهل الجنّه لاتّجروا فی البزّ و العطر؛

اگر خدا باهل بهشت اجازه تجارت داده بود، تجارت پارچه و عطر می کردند.

نهج الفصاحه

حدیث88

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لعثره فی کسب حلال أفضل عند اللَّه من ضرب بسیف حولا کاملا؛

افتادنی در راه کسب حلال نزد خدا از یک سال شمشیر زدن بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث89

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الکاسب من یده خلیل اللَّه؛

کسی که به دست خویش کسب کند، دوست خداست.

نهج الفصاحه

حدیث90

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

طوبی لمن ذلّ فی نفسه و حسنت خلیقته و أنفق الفضل من ماله و أمسک الفضل من قوله و وسعته السّنّه و لم یعدها إلی البدعه؛

خوشا آن که در پیش خویش خوار است و خوی او نیک است و فزونی مال خویش ببخشد و فزونی گفتار خویش نگه دارد و پیر و سست باشد و از سنت به بدعت نرود.

نهج الفصاحه

حدیث91

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الصّدقات بالغدوات یذهبن بالعاهات؛

صدقه صبحگاه مرض ها را می برد.

نهج الفصاحه

حدیث92

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الصّدقه علی وجهها و اصطناع المعروف و برّ الوالدین و صله الرّحم تحوّل الشّقاء سعاده و تزید فی العمر و تقی مصارع السّوء؛

صدقه به موقع و نیکوکاری و نیکی با پدر و مادر و پیوستگی خویشاوند بدبختی را به خوشبختی مبدل کند و عمر را افزایش دهد و از مرگ های بد جلوگیری کند.

نهج الفصاحه

حدیث93

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الصّدقه تمنع میته السّوء؛

صدقه مانع مرگ بد می شود.

نهج الفصاحه

حدیث94

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الصّدقه علی القرابه صدقه وصله؛

صدقه به خویشاوندان هم صدقه است هم پیوستگی خویشاوندان.

نهج الفصاحه

حدیث95

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الصّدقه تطفی ء الخطیئه کما یطفی ء الماء النّار؛

صدقه گناه را خاموش می کند چنان که آب آتش را خاموش می کند.

نهج الفصاحه

حدیث96

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

صدقه المرء المسلم تزید فی العمر و تمنع میته السّوء و یذهب اللَّه تعالی بها الفخر و الکبر؛

صدقه مرد مسلمان عمر را فزونی دهد و از مرگ بد جلوگیری کند و خدای والا به وسیله آن تفاخر و تکبر را ببرد.

نهج الفصاحه

حدیث97

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

رحم اللَّه امرءا اکتسب طیّبا و انفق قصدا و قدّم فضلا لیوم فقره و حاجته؛

خدا رحمت کند کسی را که کسب حلال کند و به اعتدال خرج کند و ما زاد آن را برای روز تنگ دستی و حاجت از پیش فرستد.

نهج الفصاحه

حدیث98

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

درهم الرّجل ینفق فی صحّته خیر من عتق رقبه عند موته؛

درهمی که انسان در حال صحت در راه خدا خرج کند بهتر از بنده ای است که هنگام مرگ آزاد کند.

نهج الفصاحه

حدیث99

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

داووا مرضاکم بالصّدقه فإنّها تدفع عنکم الأمراض و الأعراض؛

بیماران خود را به وسیله صدقه علاج کنید زیرا صدقه امراض و اعراض را از شما دفع می کند.

نهج الفصاحه

حدیث100

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

خیر أبواب البرّ الصّدقه؛

بهترین راه های نیکی، صدقه دادن است.

نهج الفصاحه

حدیث101

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

خیر الصّدقه ما أبقت غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابداء بمن تعول؛

بهترین صدقه ها آن است که چیزی پس از آن بجای ماند، و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است و صدقه را از نانخوران خود آغاز کن.

نهج الفصاحه

حدیث102

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

خیارکم أحسنکم قضاء للدّین؛

بهترین شما کسانی هستند که قرض خود را بهتر ادا کنند.

نهج الفصاحه

حدیث103

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

حوسب رجل ممّن کان قبلکم فلم یوجد له من الخیر شی ء إلّا أنّه کان رجلا موسرا و کان یخالط النّاس و کان یأمر غلمانه أن یتجاوزوا عن المعسر فقال اللَّه عزّ و جلّ لملائکته نحن أحقّ بذلک منه تجاوزوا عنه؛

یکی از پیشینیان را به حساب کشیدند و کار نیکی نداشت جز آن که مرد توانگری بود و با مردم داد و ستد داشت و به غلامان خود می گفت از مطالبه واماندگان درگذرید خداوند به فرشتگان گفت ما بگذشت از او سزاوارتریم، از او درگذرید.

نهج الفصاحه

حدیث104

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

حصّنوا أموالکم بالزّکاه و داووا مرضاکم بالصّدقه و أعدّوا للبلاء الدّعاء؛

اموال خود را به وسیله زکات محفوظ دارید و مریضان خود را با صدقه علاج کنید و برای جلوگیری از بلا به دعا متوسل شوید.

نهج الفصاحه

حدیث105

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

حرمه مال المسلم کحرمه دمه؛

حرمت مال مسلمان مانند حرمت خون اوست.

نهج الفصاحه

حدیث106

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الجالب إلی سوقنا کالمجاهد فی سبیل اللَّه و المحتکر فی سوقنا کالملحد فی کتاب اللَّه؛

آن که به بازار ما چیزی وارد می کند مانند آن کس است که در راه خدا جهاد می کند و آن که در بازار ما احتکار می کند مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار رفته است.

نهج الفصاحه

حدیث107

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الثّلث و الثّلث کثیر إنّک أن تذر ورثتک أغنیاء خیر من أن تذرهم عالّه یتکفّفون النّاس و إنّک لن تنفق نفقه تبتغی بها وجه اللَّه إلّا أجرت بها حتّی ما تجعل فی فی أمرأتک؛

ضمن وصیت فقط ثلث مال خود را به دیگران ده و ثلث بسیار است تو اگر وارثان خود را بی نیاز واگذاری بهتر از آن است که فقیر و محتاج مردم باشند، تو هیچ خرجی در راه خدا نمی کنی مگر آنکه در مقابل آن پاداش می یابی حتی غذایی که به زن خود می خورانی.

نهج الفصاحه

حدیث108

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ثلاثه یحبّهم اللَّه عزّ و جلّ: رجل قام من اللّیل یتلوا کتاب اللَّه و رجل تصدّق صدقه بیمینه یخفیها من شماله و رجل کان فی سریّه فانهزم أصحابه فاستقبل العدوّ؛

سه کسند که خدا آنها را دوست می دارد: کسی که شب برخیزد و کتاب خدا را بخواند و کسی که با دست راست خود صدقه دهد و آن را از دست چپ خود مخفی دارد و کسی که با گروهی به جنگ رود و یارانش بگریزند و او بسوی دشمن رود.

نهج الفصاحه

حدیث109

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ثلاث أقسم علیهنّ: ما نقص مال قطّ من صدقه فتصدّقوا و لا عفا رجل عن مظلمه ظلمها إلّا زاده اللَّه تعالی بها عزّا فاعفوا یزدکم اللَّه عزّا و لا فتح رجل علی نفسه باب مسأله یسأل النّاس إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛

سه چیز است که در باره آن قسم می خورم: هیچ وقت مال از صدقه کاهش نگیرد پس صدقه بدهید و هیچ کس ستمی را که بر او رفته است نبخشد مگر آنکه خداوند عزت او را بیافزاید پس ببخشید تا خداوند عزت شما را بیفزاید و هیچ کس در سؤال را بر خود نگشاید و تن به سؤال ندهد مگر آنکه خداوند در فقر را بر او بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث110

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

التّدبیر نصف العیش و التّودّد نصف العقل و الهمّ نصف الهرم ؛

تدبیر یک نیمه معیشت است و مردم داری یک نیمه عقل است و غم یک نیمه پیری .

نهج الفصاحه

حدیث111

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

التّاجر الصّدوق لا یحجب من أبواب الجنّه؛

برای تاجر راستگوی بر درهای بهشت حجابی نیست.

نهج الفصاحه

حدیث112

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

التّاجر الصّدوق الأمین مع النّبیّین و الصّدّیقین و الشّهداء؛

تاجر راستگوی درستکار با پیامبران و صدیقان و شهیدان است.

نهج الفصاحه

حدیث113

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

التّاجر الأمین الصّدوق المسلم مع الشّهداء یوم القیامه؛

تاجر درستکار راست گوی مسلمان روز رستاخیز با شهیدان است.

نهج الفصاحه

حدیث114

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

تصدّقوا فسیأتی علیکم زمان یمشی الرّجل بصدقته فیقول الّذی یأتیه بها: لو جئت بها بالأمس لقبلتها فأمّا الآن فلا حاجه لی فیها فلا یجد من یقبلها؛

صدقه بدهید زیرا زمانی بیاید که انسان برای صدقه دادن برود و آن که صدقه را برای او برده اند گوید اگر دیروز آورده بودی قبول می کردم اما امروز بدان حاجت ندارم و کسی را نیابد که صدقه او را قبول کند.

نهج الفصاحه

حدیث115

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

تصدّقوا فإنّ الصّدقه فکاککم من النّار؛

صدقه بدهید زیرا صدقه مایه آزادی شما از آتش جهنم است.

نهج الفصاحه

حدیث116

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

باکروا فی طلب الرّزق و الحوائج فإنّ الغدوّ برکه و نجاح؛

صبح زود در طلب روزی و حاجتهای خود بروید، زیرا صبح خیزی مایه برکت و رستگاری است.

نهج الفصاحه

حدیث117

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

باکروا بالصّدقه فإنّ البلاء لا یتخطّی الصّدقه؛

بامداد خود را با صدقه آغاز کنید زیرا بلا از صدقه نمی گذرد.

نهج الفصاحه

حدیث118

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أوّل ما یوضع فی میزان العبد نفقته علی أهله؛

نخستین چیزی که در ترازوی بنده می گذارند خرجی است که برای کسان خود کرده است.

نهج الفصاحه

حدیث119

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ ممّا یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه و مصحفا ورّثه أو مسجدا بناه أو بیتا لابن السّبیل بناه أو نهرا أجراه أو صدقه أخرجها من ماله فی صحّته و حیاته تلحقه من بعد موته؛

از جمله اعمال و نیکی های مؤمن که بعد از مرگ بدو می رسد دانشی است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسائی است که به جا گذاشته باشد و قرآنی است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدی که بنا کرده باشد یا خانه ای که برای کاروانیان بپا کرده باشد یا نهری که به کمک او جریان یافته باشد یا مالی که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد همه اینها پس از مرگ بدو می رسد.

نهج الفصاحه

حدیث120

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ صدقه السّرّ تطفی غضب الرّبّ و إنّ صله الرّحم تزید فی العمر و إنّ صنائع المعروف تقی مصارع السّوء؛

صدقه نهان خشم خدا را فرو می نشاند و نیکی با خویشاوندان عمر را افزون می کند و کارهای نیک از مرگهای بد جلوگیری می کند.

نهج الفصاحه

حدیث121

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ اللَّه لیدرء بالصّدقه سبعین میته من السّوء؛

خداوند به وسیله صدقه هفتاد قسم مرگ بد را دفع می کند.

نهج الفصاحه

حدیث122

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ اللَّه تعالی یقبل الصّدقه و یأخذها بیمینه فیربّیها لأحدکم کما یربّی أحدکم مهره، حتّی إنّ اللّقمه تصیر مثل أحد؛

خداوند صدقه را می پذیرد و آن را به دست راست خود می گیرد و برای شما بزرگ می کند همچنان که کره اسب خود را بزرگ می کنید تا آنجا که یک لقمه به اندازه کوه احد شود.

نهج الفصاحه

حدیث123

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ العبد لیتصدّق بالکسره تربو عند اللَّه حتّی تکون مثل أحد؛

بنده یک پاره نان صدقه می دهد و پیش خدا بزرگ می شود تا مثل کوه احد می شود.

نهج الفصاحه

حدیث124

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ الصّدقه لا تزید المال إلّا کثره؛

صدقه مال را افزون می کند.

نهج الفصاحه

حدیث125

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ الصّدقه لتطفی عن أهلها حرّ القبور و إنّما یستظلّ المؤمن یوم القیامه فی ظلّ صدقته؛

صدقه گرمای قبر صدقه دهندگان را تخفیف می دهد و مؤمن روز رستاخیز در سایه صدقه خویش قرار می گیرد.

نهج الفصاحه

حدیث126

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ إبلیس یبعث أشدّ أصحابه و أقوی أصحابه إلی من یصنع المعروف فی ماله؛

شیطان محکم ترین و نیرومند ترین یاران خود را برای گمراهی کسی فرستد که با دارائی خود کار نیک انجام می دهد.

نهج الفصاحه

حدیث127

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أنفقی و لا تحصی فیحصی اللَّه علیک و لا توعی فیوعی اللَّه علیک؛

خرج کن و حساب مکن که خدا بر تو حساب کند و بخل مورز که خدا بر تو بخل ورزد.

نهج الفصاحه

حدیث128

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أفضل الکسب بیع مبرور و عمل الرّجل بیده؛

بهترین کسب ها معامله ای است که نادرستی در آن نباشد و کاری است که مرد با دست خود انجام دهد.

نهج الفصاحه

حدیث129

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أفضل الصّدقه ما کان عن ظهر غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابدأ بمن تعول؛

بهترین صدقه ها این است که در حال بی نیازی صورت گیرد و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است.

نهج الفصاحه

حدیث130

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أفضل الدّنانیر دینار ینفقه الرّجل علی عیاله؛

بهترین پولها پولی است که انسان برای نان خوران خود خرج می کند.

نهج الفصاحه

حدیث131

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أفضل الأعمال الکسب من الحلال؛

بهترین کارها کسب حلال است.

نهج الفصاحه

حدیث132

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اعملوا فکلّ میسّر لما خلق له؛

کار کنید زیرا هر کسی آنچه را برای آن ساخته شده به دست می آورد.

نهج الفصاحه

حدیث133

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اعلم أنّه لیس منکم من أحد إلّا مال وارثه أحبّ إلیه من ماله. مالک ما قدّمت و مال وارثک ما أخّرت؛

بدانید که همه شما مال وارث خویش را از مال خویش بیشتر دوست دارید. مال تو آن است که از پیش می فرستی و مال وارث آن است که بجا میگذاری.

نهج الفصاحه

حدیث134

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أعط السّائل و لو جاءک علی فرس و أعط الأجیر حقّه قبل أن یجفّ عرقه؛

به گدا چیزی بده و گر چه بر اسب به نزد تو آمد و مزد اجیر را پیش از آن که عرقش خشک شود بپرداز.

نهج الفصاحه

حدیث135

أطیب الکسب عمل الرّجل بیده؛

بهترین کسب ها آن است که مرد با دست خود کار کند.

نهج الفصاحه

حدیث136

پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا أعطی اللَّه أحدکم خیرا فلیبدأ بنفسه و أهل بیته؛

وقتی خدا به یکی از شما چیزی داد در صرف آن از خود و کسان خود آغاز کند.

نهج الفصاحه

حدیث137

امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:

پارساترین مردم کسی است که در کار شبهه ناک، توقف کند.

(تحف العقول/489)

حدیث138

امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:

هر که به روزیی که خدا به او داده بسنده کند از ثروتمند ترین مردم است.

(تحف العقول/282)

حدیث139

قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :

اَلصَّدقَهُ بِعَشْر، وَ الْقَرْضُ بِثَمانِیَهَ عَشَرَ، وَ صِلَهُ الرَّحِمِ بِأرْبَعَهَ وَ عِشْرینَ؛

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:

پاداش و ثواب دادنِ صدقه ده برابر درجه، ودادن قرض الحسنه هیجده درجه، و انجام صله رحم بیست و چهار درجه افزایش خواهد داشت.

مستدرک الوسائل، ج 7، ص 194، ح 8010

حدیث140

قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :

مَنْ أنْظَرَ مُعْسِراً، کانَ لَهُ بِکُلِّ یَوْم صَدَقَهٌ؛

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:

هر کس بدهکار ناتوانی را مهلت دهد برای هر روزش ثواب صدقه در راه خدا می باشد.

بحارالأنوار، ج 100، ص 151، ح 17

حدیث141

قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :

بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَهِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یَتَخَطاّها؛

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:

صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع نمائید چون که بلاها و آفت ها را بر طرف می گرداند.

بحارالانوار، ج 93، ص 177، ح 8

حدیث142

امام رضا (علیه السلام ) می فرمایند:

من صلی و لم یزک لم تقبل صلوته؛

هر کس نماز بخواند، ولی زکات و مالیات اسلامی نپردازد، نمازش قبول نمی شود.

( بحار الانوار، ج ,96 ص 12 )

حدیث143

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :

طوبی لمن اسلم وکان عیشه کفافاً وقواه شداداً؛

خوشبخت کسی است که اسلام را پذیرفته و به قدر معاش خود در آمد دارد وقوای بدنش نیرومند است.

بحار الانوار : 72 / 67

حدیث144

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:

طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَهٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ؛

کسب درآمد حلال، بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.

جامع الأخبار، ص 389، ح 1079.

حدیث145

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:

مَنْ اَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ حَلالاً فُتِحَ لَهُ اَبْوابُ الْجَنَّهِ یَدْخُلَ مِنْ اَیِّها شاءَ؛

هر کس از دسترنج حلال خود روزی بخورَد، درهای بهشت به روی او باز می شود تا از هر کدام که بخواهد، وارد شود.

جامع الأخبار، ص 390، ح 1086 .

حدیث146

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:

اِسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدقَهِ وَ الْبُکورُ مُبارَکٌ یَزیدُ فی جَمیعِ النِّعَمِ خُصوصاً فِی الرِّزْقِ وَ حُسْنُ الْخَطِّ مِنْ مَفاتیحِ الرِّزْقِ وَ طیبُ الْکَلامِ یَزیدُ فِی الرِّزْقِ؛

با صدقه دادن روزی را فرود آورید، سحرخیزی با برکت است و همه نعمت ها، مخصوصاً روزی را زیاد می کند، خط زیبا از درهای رزق است و خوش زبانی [هم ] روزی را زیاد می کند.

بحارالأنوار، ج 76، ص 318 .

حدیث147

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:

اَکْثِروا مِنَ الصَّدَقَهِ تُرزَقُوا؛

صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد.

بحارالأنوار، ج 77 ، ص 176، ح 10.

حدیث148

پیامبر صلی الله علیه و آله :

آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می کند، صدقه پشت او را می شکند، دوست داشتن برای خدا و هم یاری در کار نیک، ریشه او را می کند و استغفار شاهرگش را می زند.

امالی صدوق، ص 117 .

حدیث149

حضرت رسوا اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَهِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یتَخَطاّها؛

صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع کنید، چون بلاها و آفت ها را بر طرف می کند.

بحارالانوار: ج 93، ص 177، ح 8

حدیث150

اِنَّ اللّه َ سُبْحانَهُ فَرَضَ فی أمْوالِ الاَْغْنیاءِ اَقْواتَ الْفُقَراءِ فَما جاعَ فَقیرٌ اِلاّ بِما مُتِّعَ بِهِ غَنیٌّ، وَ اللّه ُ تَعالی سائِلُهُمْ عَنْ ذلِکَ؛

خداوند سبحان غذای فقرا را در اموال ثروتمندان قرار داده است، پس هیچ فقیری در دنیا گرسنگی نمی کشد مگر این که ثروتمندی حق او را نداده باشد و خداوند از اغنیا در این باره خواهد پرسید.

نهج البلاغه صبحی صالح، حکمت 328.

حدیث151

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

اَحَبُّ الاَْعْمالِ اِلَی اللّه ِ مَنْ اَطْعَمَ مِنْ جوعٍ اَوْ دَفَعَ عَنْهُ مَغْرَما اَوْ کَشَفَ عَنْهُ کَرْبا؛

محبوب ترین کارها نزد خدا، سیر کردن گرسنه یا پرداختن بدهی یا برطرف کردن گرفتاری اوست.

نهج الفصاحه، ح76.

حدیث152

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

إذا أرادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یُسْتَجابَ لَهُ فَلْیُطَیِّبْ کَسْبَهُ وَلْیَخْرُجْ مِنْ مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّه َ لا یَرْفَعُ إِلَیْهِ دُعاء عَبْدٍ وَ فی بَطْنِهِ حَرامٌ أَوْ عِنْدَهُ مَظْلَمَهٌ لأِحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ؛

هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعای هیچ بنده ای که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسی بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمی رود.

بحارالأنوار، ج 93، ص 321، ح 31.

حدیث153

امام علی علیه السلام می فرمایند:

مَعاشِرَ النّاسِ، اَلفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ ، وَاللّه ِ لِلرِّبا فی هذِهِ الاُْمَّهِ أخْفی مِنْ دَبیبِ النَّمْلِ عَلَی الصَّفا؛

ای مردم! ابتدا احکام را یاد بگیرید، سپس تجارت کنید! به خدا قسم که ربا در میان این امت ناپیداتر از حرکت مورچه بر روی تخته سنگ است.

بحارالانوار، ج 103، ص 117، ح 16.

حدیث154

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لَوْ اَنَّ رَجُلاً وَرِثَ مِنْ اَبیهِ مالاً وَ قَدْ عَرَفَ اَنَّ فی ذلِکَ الْمالِ رِبا وَلکِنْ قَدِ اخْتَلَطَ فِی التِّجارَهِ بِغَیْرِهِ حَلالٍ کانَ حَلالاً طَیِّبا فَلْیَأْکُلْهُ وَ اِنْ عَرَفَ مِنْهُ شَیْئا إنَّهُ رِبا فَلْیَأْخُذْ رَأْسَ مالِهِ وَلْیَرُدَّ الرِّبا؛

اگر کسی از پدرش مالی به ارث ببرد و بداند که در آن مال ربا وجود دارد، ولی مال ربوی با مال های دیگر مخلوط شده، آن مال برای او حلال و پاکیزه است و می تواند از آن استفاده کند، و اگر به ربوی بودن مقدار مشخصی از آن یقین دارد باید اصل مال را برای خود بردارد و مال ربوی را به صاحبش رد نماید.

کافی، ج 5، ص 145، ح 4.

حدیث155

امام علی علیه السلام می فرمایند:

وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیَجْعَلَ قَضاءَهُ لَکَ فی یَوْمِ عُسْرَتِکَ؛

غنیمت بدان کسی را که در زمان توانگریت از تو قرض بخواهد تا در روز تنگدستی ات (قیامت) بپردازد.

نهج البلاغه، از نامه 31.

حدیث156

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

... فَاِنْ اَعْطاهُ اَکْثَرَ مِمّا اَخَذَهُ مِنْ شَرْطٍ بَیْنَهُما فَهُوَ مُباحٌ لَهُ، وَ لَیْسَ لَهُ عِنْدَ اللّه ِ ثَوابٌ فیما اَقْرَضَهُ؛

اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به قرض دهنده بدهد مُباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.

بحارالانوار، ج 103، ص 157، ح 1.

حدیث157

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لاَِنْ اُقْرِضَ قَرْضا اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ اَنْ اَصِلَ بِمِثْلِهِ؛

مالی را قرض بدهم، بیشتر دوست دارم تا آن را ببخشم.

بحارالانور، ج 103، ص 139، ح 5 .

حدیث158

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنْ أَرادَ تُسْتَجابُ دَعْوَتُهُ وَأَنْ تُکْشَفَ کُرْبَتُهُ فَلْیُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ؛

هر کس می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.

کنزالعمال، ج 6، ص 215، ح 15398.

حدیث159

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

اِعْلَمْ أَنَّ مَنِ اسْتَدانَ دَیْنا وَنَوی قَضاءَهُ، فَهُوَ فی أَمانِ اللّه ِ حَتّی یَقْضیَهُ، فَإنْ لَمْ یَنْوِ قَضاءَهُ فَهُوَ سارِقٌ؛

کسی که قرض بگیرد در صورتی که تصمیم داشته باشد آن را پس دهد در امان خداست تا آن را اداء کند ولی اگر تصمیم نداشته باشد آن را به صاحبش برگرداند، دزد محسوب می شود.

فقه الرضا، ص 268.

حدیث160

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنِ احْتاجَ إِلَیْهِ أَخوهُ الْمُسْلِمُ فی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اللّه ُ عَلَیْهِ ریحَ الْجَنَّهِ؛

کسی که برادر مسلمانش در قرضی به او نیاز پیدا کند و او بتواند قرض بدهد و چنین نکند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام می کند.

امالی صدوق، ص 516.

حدیث161

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنْ أَقْرَضَ مَلْهوفافَأَحْسَنَ طِلْبَتَهُ اسْتَأْنَفَ الْعَمَلَ وَأَعْطاهُ اللّه ُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَلْفَ قِنْطارٍ مِنَ الْجَنَّهِ؛

هر کس به گرفتار و درمانده ای قرض بدهد و در پس گرفتن آن خوشرفتاری کند [گناهانش پاک شده] اعمالش را دوباره شروع می کند و خداوند در برابر هر درهم، هزار قنطار (ثروتی فراوان) در بهشت به او عطا کند.

ثواب الاعمال، ص 289.

حدیث162

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

إِنَّ اللّه َ تَعالی مَعَ الدّائِنِ حَتّی یَقْضیَ دَیْنَهُ مالَمْ یَکُنْ دَیْنُهُ فیما یَکْرَهُ اللّه ُ؛

خداوند یار قرض دار است تا قرض خود را بپردازد به شرط آن که قرض وی بر خلاف رضای خدا نباشد.

نهج الفصاحه، ح 733.

حدیث163

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنْ أَخَذَ أَمْوالَ النّاسِ یُریدُ أَداءَها أَدَّی اللّه ُ عَنْهُ وَمَنْ أَخَذَها یُریدُ إِتْلافَها اَتْلَفَهُ اللّه ُ؛

هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد پرداخت آن را داشته باشد خداوند آن را بپردازد (او را یاری می کند) و هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد تلف کردن داشته باشد خداوند آن را تلف کند.

نهج الفصاحه، ح 2979.

حدیث164

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

دَخَلْتُ الْجَنَّهَ فَرَأَیْتُ عَلی بابِها: اَلصَّدَقَهُ بِعَشَرَهٍ وَالْقَرْضُ بِثَمانیَهَ عَشَرَ فَقُلْتُ یا جَبْرَئیلُ کَیْفَ صارَتِ الصَّدَقَهُ بِعَشَرَهٍ وَالْقَرْضُ بِثَمانیَهَ عَشَرَ؟ قالَ: لأَِنَّ الصَّدَقَهَ تَقَعُ عَلی یَدِ الْغَنیِّ وَالْفَقیرِ وَالْقَرْضُ لایَقَعُ إِلاّ فی یَدِ مَنْ یَحْتاجُ إِلَیْهِ؛

وارد بهشت شدم، دیدم بر در آن نوشته است (ثواب) صدقه ده برابر است و قرض هجده برابر. گفتم: ای جبرئیل چرا صدقه ده برابر و قرض هجده برابر است؟ گفت: زیرا صدقه به دست نیازمند و بی نیاز می رسد اما قرض جز به دست کسی که به آن نیاز دارد، نمی رسد.

کنزالعمال، ج 6، ص 210، ح 15373.

حدیث165

حضرت رسوا اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

صَدَقَهُ السِّرِّ تُطْفِیءُ الْخَطیئَهَ، کَما تُطْفِیءُ الماءُ النّارَ، وَ تَدْفَعُ سَبْعینَ باباً مِنَ الْبَلاءِ؛

صدقه ای که محرمانه و پنهانی داده شود، سبب پاکی گناهان است، همان طوری که آب، آتش را خاموش می کند، همچنین صدقه هفتاد نوع بلا و آفت را بر طرف می نماید.

مستدرک الوسائل: ج 7، ص 184، ح 7984

حدیث166

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله و سلم می فرمایند :

اَلصَّدَقَهُ عَلی وَجْهِها وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَصِلَهُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَهً وَتَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَقی مَصارِ عَ السُّوءِ؛

صدقه بجا، نیکوکاری، نیکی به پدر و مادر و صله رحم، بدبختی را به خوش بختی تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهای بد جلوگیری می کند.

نهج الفصاحه، ح 1869 .

حدیث167

امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:

عبادت، هفتاد جزء است و از همه بهتر، کسب روزی حلال است.

الحدیث،ص 10.

حدیث168

پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

کسی که از دست رنج مشروع خود زندگی کند، در قیامت با پیامبران محشور می شود و پاداش می گیرد.

الحدیث، ص 8.

حدیث169

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله :

اَلْبَیِّعانِ بِالخیارِ ما لَمْ یَتَفَرَّقا _ او قال: حَتّی یَتَفَرَّقا _ فَاِنْ صَدَقا وَ بَیَّنا بورِکَ لَهُما فی بَیْعِهِما وَ اِنْ کَ_تَما وَ کَذِبا مُحِقَت بَرَکَهُ بَیْعِهِما؛

خریدار و فروشنده، تا از یکدیگر جدا نشده اند، اختیار [فسخ معامله را] دارند. اگر راست بگویند و [عیب را] آشکار بگویند، داد و ستد برای هر دو، برکت خواهد داشت، و اگر [عیب را [بپوشانند و دروغ بگویند برکت دادوستدشان خواهد رفت.

صحیح بخاری، ج 3، ص 10.

حدیث170

امام علی علیه السلام :

اَلْبَرَکَهُ فی مالِ مَنْ آتَی الزَّکاهَ وَ واسَی الْمُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَْقْرَبینَ؛

برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.

تحف العقول، ص 172.

حدیث171

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله :

باکِروا طَ_لَبَ الرِّزْقِ وَ الْحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَکَهٌ وَ نَجاحٌ؛

در پی روزی و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا که حرکت در آغاز روز، [مایه] برکت و پیروزی است.

المعجم الاوسط، ج 7، ص 194، ح7250

حدیث172

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

کسی که در مال خود بر تو ایثار کند تو را بر خویش برگزیده (و شایسته نام ایثارگری است).

(غررالحکم و دررالکلم)

حدیث173

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

آن که بخشش اموال بر او سهل باشد، امیدها به او رو کنند.

(شرح غررالحکم ، ج 5، ص 229)

حدیث174

امام علی(علیه السلام ) می فرمایند:

برخی (از اموال خود) را از پیش فرستید که به سود شما باشد (و به کارتان آید) و همه را به جای نگذارید که به زیان شما است.

غررالحکم ، باب آخرت

حدیث175

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :

هر کار نیکی صدقه است و هر چه مسلمان بر خویش و کسان خویش خرج کند در قبال آن برای او صدقه ای نویسند ؛ و هر چه مسلمان به وسیله آن آبروی خویش محفوظ دارد در قبال آن برایش صدقه ای نویسند.

نهج الفصاحه ، حدیث 2173

حدیث176

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

کسی که غذایش کم شد، هزینه زندگی برایش سبک خواهد شد.

غررالحکم ، باب خوردن

حدیث177

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

دور اندیش کسی است که از ولخرجی و تبذیر بپرهیزد ، و اسرافکاری را خوش ندارد.

غررالحکم ، باب دور اندیشی

حدیث178

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

وَ الصَّدَقَهُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ؛

صدقه دادن دارویی ثمر بخش است ، و کردار بندگان در دنیا ، فردا در پیش روی آنان جلوه گر است.

نهج البلاغه، حکمت 7

حدیث179

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

خیارُکُمْ اَحْسَنُکُمْ قَضاءً لِلدَّیْنِ؛

بهترین شما کسانی هستند که قرض خود را بهتر ادا کنند.

نهج الفصاحه، ح 1474.

حدیث180

امام علی علیه السلام :

اِنَّ اللّه َ عزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُحْتَرِفَ الاَْمینَ؛

خداوند انسان شاغل امین را دوست دارد.

کافی، ج 5، ص 113، ح 1.

حدیث181

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :

اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ الْعَبدَ اَنْ یَکُونَ سَهْلَ الْبَیْعِ وَ سَهْلَ الشِّراءِ وَ سَهْلَ القَضاءِ وَ سَهْلَ الاِقْتِضاءِ؛

خداوند بنده ای را که در خرید و فروش و قضاوت و پذیرش قضاوت آسان گیر باشد دوست دارد.

دعائم الاسلام، ج 1، ص 17 .

حدیث182

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :

اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ الاِْنْفاقَ وَ یُبْغِضُ اْلاِقْتارَ، فَاَنْفِقْ وَ اَطْعِمْ وَ لا تُصَرْصِرْ فَیَعْسِرْ عَلَیْکَ الطَّلَبُ؛

خداوند خرج کردن را دوست دارد و با سخت خرج کردن دشمن است پس انفاق و اطعام کن و به ثروت اندوزی مپرداز که کسب ثروت تو را به سختی می اندازد.

بحارالأنوار، ج64، ص 282، ح 43 .

حدیث183

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

مَنْ تَصَدَّقَ فی یَوْمٍ اَو لَیْلَهٍ اِنْ کَانَ یَوْمٌ فَیَوْمٌ وَ اِنْ کانَ لَیْلَهٌ فَلَیْلٌ دَفَعَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ عَنْهُ الْهَمَّ وَ السَّبُعَ وَ میتَهَ السُّوءِ؛

هر کس در روز و یا شب صدقه بدهد _ اگر روز است روز و اگر شب است، شب _ خداوند از او غم و اندوه، درنده و مرگ بد را دور می کند.

ثواب الأعمال، ص 140 .

حدیث184

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:

بهترین مال آن است که صرف حفظ آبرو شود.

(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 352)

حدیث185

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:

صدقه بده هرچند کم باشد زیرا هر کار کوچکی که صادقانه برای خدا انجام شود، بزرگ است .

(وسائل الشیعه ، ج 1 ، ص 87)

حدیث186

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:

کسی که نعمت دارد باید که بر عیالش در هزینه وسعت بخشد.

(تحف العقول ، ص 466)

حدیث187

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

إنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی؛

میانه روی ، ثروتمندی می آورد.

الکافی، ج 4 ، ص 53

حدیث188

رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اَلصَّدَقَهُ بِعَشرَهٍ وَ القَرضُ بِثَمانِیَهَ عَشرَ وَ صِلَهُ الْاِخوانِ بِعِشرینَ وَ صِلَهُ الرَّحِمِ بِاَربَعَهٍ وَ عِشرینَ؛

صدقه دادن، ده حسنه، قرض دادن، هجده حسنه، رابطه با برادران [دینی ]، بیست حسنه و صله رحم، بیست و چهار حسنه دارد.

کافی، ج 4، ص 10، ح 3

حدیث189

پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

یاِقنَع بِما اُوتیتَهُ یَخِفَّ عَلَیکَ الحِسابُ؛

به آنچه به تو داده شده ، قناعت کن ، تا کار حسابرسی بر تو آسان شود.

اأعلام الدین ، ص 344

حدیث190

پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم می فرمایند:

اَلصَّدَقَهُ تَدْفَعُ الْبَلاءَ وَ هِیَ اَن_ْجَحُ دَواءٍ وَ تَدْفَعُ الْقَضاءَ وَ قَدْ اُبْرِمَ اِبراما وَ لا یَذْهَبُ بِالاَْدواءِ اِلاَّ الدُّعاءُ وَ الصَّدَقَهُ

صدقه بلا را برطرف می کند و مؤثرترینِ داروست. همچنین، قضای حتمی را برمی گرداند و درد و بیماری ها را چیزی جز دعا و صدقه از بین نمی برد.

بحارالأنوار، ج 93، ص 137، ح 71

حدیث191

حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:

اِغتَنِم مَنِ استَقرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیجعَلَ قَضاءَهُ فی یومِ عُسرَتِکَ ؛

کسی را که در حال بی نیازی ات از تو قرض می خواهد، غنیمت شمار تا در وقت نیازت جبرانش کند .

غررالحکم و دررالکلم، ح 2370

حدیث192

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

سُوسُوا إِیمَانَکم بِالصَّدَقَهِ وَ حَصِّنُوا أَموَالَکم بِالزَّکاهِ وَ ادفَعُوا أَموَاجَ البَلَاءِ بِالدُّعَاءِ ؛

ایمان خود را با صدقه دادن و اموالتان را با زکات دادن نگاه دارید، و امواج بلا را با دعا از خود برانید.

(نهج البلاغه، حکمت 146 )

حدیث193

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَطیبُ العَیشِ القَناعَهُ؛

خوش ترین زندگی، زندگی با قناعت است.

(غررالحکم، ح 2918)

حدیث194

حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:

الصَّدَقَهُ دَوَاءٌ مُنجِحٌ وَ أَعمَالُ العِبَادِ فِی عَاجِلِهِم نُصبُ أَعینِهِم فِی آجَالِهِم؛

صدقه دادن دارویی ثمر بخش است ، و کردار بندگان در دنیا ، فردا در پیش روی آنان جلوه گر است.

(کافی، ج 5، ص 125، ح 7 )

حدیث195

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَلبَرَکهُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاهَ وَ واسَی المُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَقرَبینَ؛

برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.

(تحف العقول، ص 172)

حدیث196

حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:

اَلبَرَکهُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاهَ وَ واسَی المُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَقرَبینَ؛

برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.

(تحف العقول، ص 172)

حدیث197

پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

اَلصَّدَقَهُ عَلَی القَرابَهِ صَدَقَهٌ وصِلَهٌ؛

صدقه دادن به خویشاوندان، هم صدقه است و هم صله رحم.

(مسند احمد، ج 4 ،ص 17)

حدیث198

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

مَنِ اقتَصَرَ عَلی بُلغَهِ الکفافِ فَقَدِ انتَظَ_مَ الرّاحَهَ وَ تَبَوَّاَ خَفضَ الدَّعَهِ

هر کس به اندازه ای که او را کفایت می کند، قناعت کند، به آسایش و نظم می رسد و در آسودگی و رفاه منزل می گیرد.

(نهج البلاغه، حکمت 371)

حدیث199

پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

باکروا طَ_لَبَ الرِّزقِ وَ الحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَکهٌ وَ نَجاحٌ

در پی روزی و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا که حرکت در آغاز روز، [مایه] برکت و پیروزی است.

(المعجم الاوسط، ج 7، ص 194، ح 7250)

حدیث200

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

إذا أرَدتَ أن یُثرِی اللهُ ما لَکَ فَزَکِّهِ.

هر گاه خواستی که خداوند دارایی تو را زیاد کند، زکات آن را بپرداز.

(بحار الأنوار، ج96، ص23)

حدیث201

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

مَن أَرادَ تُستَجابُ دَعوَتُهُ وَأَن تُکشَفَ کربَتُهُ فَلیفَرِّج عَن مُعسِرٍ

هر کس می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.

(کنزالعمال، ج 6، ص 215، ح 15398 )

حدیث202

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

إذا أرَدتَ أن یُثرِی اللهُ ما لَکَ فَزَکِّهِ.

هر گاه خواستی که خداوند دارایی تو را زیاد کند، زکات آن را بپرداز.

(بحار الأنوار، ج96، ص23)

حدیث203

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

القَنَاعَهُ مَالٌ لا یَنفَدُ؛

قناعت مالی است که تمام شدنی نیست.

(جهاد با نفس، ح 299)

حدیث204

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

مَن أَرادَ تُستَجابُ دَعوَتُهُ وَأَن تُکشَفَ کربَتُهُ فَلیفَرِّج عَن مُعسِرٍ؛

هر کس می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.

(کنزالعمال، ج 6، ص 215، ح 15398 )

حدیث205

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

إذا أرادَ أَحَدُکم أَن یستَجابَ لَهُ فَلیطَیب کسبَهُ وَلیخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّه َ لا یرفَعُ إِلَیهِ دُعاء عَبدٍ وَ فی بَطنِهِ حَرامٌ أَو عِندَهُ مَظلَمَهٌ لأِحَدٍ مِن خَلقِهِ؛

هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعای هیچ بنده ای که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسی بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمی رود.

( بحارالأنوار، ج 93، ص 321، ح 31 )

حدیث206

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند:

الکریمُ مَن صانَ عِرضَهُ بِمالِهِ وَ اللَّئیمُ مَن صانَ مالَهُ بِعِرضِهِ؛

بزرگوار کسی است که آبرویش را با مالش حفظ کند و فرومایه کسی است که مالش را با آبرویش حفظ کند.

(غرر الحکم و درر الکلم: ح 2159)

حدیث207

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

اَلتّاجِرُ الاَمینُ الصَدوقُ المُسلِم مَعَ الشُّهَداءِ یومَ القیامَه؛

تاجر درستکار راستگوی مسلمان، روز رستاخیز با شهیدان است.

(کنز العمال ، ج 4 ، ص 7 ، ح 9216)

حدیث208

امام رضا (علیه السلام) فرمودند:

أفضَلُ المَالِ مَا وُقِیَ بِهِ العِرضُی

بهترین مال آن است که آبرو با آن محفوظ ماند.

(بحار الأنوار، ج78، ص352)

حدیث209

امام رضا (علیه السلام) فرمودند:

خَیرُ مالِ المَرءِ ذَخائِرُ الصَّدَقَهِی

بهترین مال انسان، اندوخته های صدقه است.

(تنبیه الخواطر، ج2، ص182)

حدیث(307)

حدیث210

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

خوشا بر آن کس که افزونیِ دارایی اش را انفاق کند و از افزون گویی زبانش جلوگیری کند !

تحف العقول ص30

حدیث211

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:

اَلعِبادَهُ سَبعونَ جُزء، اَفضَلُها جُزءً طَلَبُ الحَلالِ

عبادت هفتاد جزء است و بالاترین و بزرگترین جزء آن کسب حلال است.

(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال)

حدیث212

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:

إنَّ الصَّدَقَه َلتُطفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ

صدقه، خشم پروردگار را فرو می نشاند.

(کنزالعمال، ح161143 )

حدیث213

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.

نهج البلاغه، حکمت 140.

حدیث214

امام حسین(علیه السلام)می فرمایند:

قناعت مایه ی آسایش تن است.

بحارالانوار، ج78، ص 128.

حدیث215

امام علی (علیه السلام)می فرمایند:

میوه ی قناعت، میانه روی در کسب و کار است و خویشنداری، از دست دراز کردن به سوی مردم.

غررالحکم، ح 4634.

حدیث216

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.

نهج البلاغه، حکمت 140.

حدیث217

حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند:

مواساه الأخ فی الله عزوجل تزید فی الرزق

کمک مالی به برادر دینی، روزی را زیاد می کند.

بحارالانوار، ج74، ص 359.

حدیث218

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اکثروا من الصدقه ترزقوا.

صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی دهد.

بحارالانوار، ج77، ص 176.

حدیث219

حضرت امام حسین(علیه السلام) می فرمایند:

القنوع راحه الابدان.

قناعت مایه ی آسایش تن است.

بحارالانوار، ج78، ص 128.

حدیث220

حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

من حسن بره أهل بیته زید فی رزقه.

هر که با خانواده ی خود نیکوکار باشد، روزیش زیاد می شود.

بحارالانوار، ج76، ص 60.

حدیث221

قال الإمام الباقر - علیه السلام - : علیکم بالصدقه، فبکروا بها، فإنها تسود وجه إبلیس.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: بر شما باد به صدقه دادن، صدقه را صبح زود بدهید، همانا (صدقه) روی ابلیس را سیاه می کند.

«تحف العقول، ص 298»

حدیث1

قال الامام الصّادق - علیه السّلام - : إنّما الشَّحیح مَنْ منع حقَّ الله و أنفقَ فی غَیرِ حقِّ اللهِ عزّوجل.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: بخیل کسی است که از پرداخت حق خدا (مانند زکات و خمس) خودداری نموده، در راه غیر خدا بذل و بخشش می کند.

«معانی الاخبار، ص 246»

حدیث2

سُئلَ الامام الحسن - علیه السّلام - عن البُخل، فقال: هو أنْ یَری الرَّجلُ ما أنفقهُ تَلَفاً و ما أمسَکَهُ شرَفا.

از امام حسن - علیه السّلام - در مورد معنای بخل پرسیدند، حضرت فرمودند: بخل آن است که انسان آنچه را انفاق و خرج می کند از دست رفته و بیهوده بپندارد و آنچه را که نگه می دارد، مایه شرف و بزرگی بداند.

«بحار الانوار، ج 75، ص 113»

حدیث3

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : حَسْبُ البَخیلِ مِنْ بُخلِهِ سوء الظنِّ بِرَبِّهِ، مَن أیْقَنَ بالخَلَفِ جادَ بالعطیِّه.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: برای (گنه گار بودن) بخیل همین بس که به پروردگارش بدگمان است، کسی که به جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند یقین داشته باشد، نیکو بخشش می کند.

«بحار الانوار، ج 70، ص 307»

حدیث4

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : إنْ کانَ الخَلَفُ مِنَ الله عزّوجل حقّاً فَالبُخلُ لِماذا؟

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: اگر جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند حق است (که حق است)، پس بخل ورزیدن برای چه؟

«بحار الانوار، ج 75، ص 190»

حدیث5

قال الامام علی - علیه السّلام - : عَجِبتُ لِلبَخیلِ یَستَعجِلُ الفقرَ الذی مِنهُ هَرَبَ و یَفُوتُهُ الغِنَی الذی إیّاه طَلَبَ فَیَعیشُ فی الدّنیا عَیْشَ الفُقراء و یُحاسَبُ فی الاخرهِ حِسابَ الأغنیاء.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: در شگفتم از برای شخص بخیل که می شتابد به سوی تنگدستی و فقری که از آن گریزان است و مال و ثروتی را که می جوید از دست می دهد، لذا در دنیا مانند فقیران زندگی می کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش رسیدگی می شود.

«نهج البلاغه، حکمت 121»

حدیث6

قال الامام علی - علیه السّلام - : أبْخَلُ النّاس مَن بَخِلَ علی نَفسِهِ بِمالِهُ و خَلَّفَه لِوارثِهِ.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بخیل ترین مردم کسی است که با ثروتش بر خود بخل ورزد و آن را برای وارثش بر جای نهد.

«غررالحکم، ص 103»

حدیث7

قال الامام علی - علیه السّلام - : البخیلُ یَبْخلُ علی نَفسهِ بالیَسیرِ مِن دنیاهُ و یَسْمَحُ لِوارثهِ بِکلّها.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بخیل جز به مقدار کمی از دارائی خود، بر خودش بخل می ورزد و (بعد از مدتی) تمام دارائی خود را به وارثش می بخشد.

«غررالحکم، ص 19»

حدیث8

قال الامام علی - علیه السّلام - : مَنْ بَخَلَ بِمالهُ ذَلَّ و مَنْ بَخَلَ بِدینِهِ جَلَّ.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: کسی که در مال خود بخل ورزد، خوار و ذلیل گردد و آن کسی که نسبت به دین خود بخل ورزد، عزیز و بزرگوار شود.

«غررالحکم، ص 335»

حدیث9

قال الامام علی - علیه السّلام - : البُخلُ باخراجِ ما أفْترضه الله سُبْحانه من الأموالِ أقْبَحُ البُخل.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بخل ورزیدن نسبت به پرداخت آنچه خداوند سبحان (از اموال) واجب کرده است، زشت ترین نوع بخل است.

«غررالحکم، ص 19»

حدیث10

قال الامام الصادق - علیه السلام - : إنّما الاسرافُ فیما أتلفَ المالَ و أضَرَّ بالبدن.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: اسراف آن است که مال را از بین ببرد و به بدن زیان برساند.

بحار الانوار، ج 75، ص 303

حدیث11

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَن أعطی فی غَیر حقّ فقد أسرف، و مَنْ منع مِنْ حقّ فقد قتر.

رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که در غیر راه حق هزینه کند، اسراف کرده است و کسی که از راه حق باز دارد (وخودداری کند)، سخت گیری کرده (و بخل ورزیده) است.

تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 31

حدیث12

قال الامام علی - علیه السلام - : أقبحُ البَذلِ السَّرَف.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: زشت ترین بذل و بخشش، اسراف و زیاده روی است.

غررالحکم، ص430

حدیث13

قال الامام علی - علیه السلام - : إنَّ إعطاءَ الْمال فی غیر حقّه تبذیرٌ و إسرافٌ و هو یَرفعُ صاحبَه فی الدّنیا و یَضَعَهُ فی الآخره.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: بخشش های بی جا (از مال و ثروت) زیاده روی و اسراف است و آن مال بخشنده اش را در دنیا رفعت می دهد و در آخرت به زیر می کشد (خوار و ذلیل می کند).

نهج البلاغه، خطبه 126

حدیث14

قال الله عزّوجلّ:

ای موسی! مرا در هیچ حالتی فراموش نکن و از بسیاری مال سرمست نشو.

(کافی8/45)

حدیث15

انَّ اللَّهَ یُبْغِضُ . . . اضاغه الْمَالِ ؛

خداوند، تباه سازی اموال را دشمن می دارد.

تحف العقول، ص804

حدیث16

امام علی علیه السلام :

إعطاءُ المالِ فی غَیرِ حَقِّهِ تَبذیرٌ وإسرافٌ .

خرج کردن به ناحقّ مال ، حیف و میل و اسراف است .

نهج البلاغه : الخطبه 126 منتخب میزان الحکمه : 270

حدیث17

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَنِ اقتَطَعَ مالَ مؤمنٍ غَصبا بغَیرِ حَقٍّ لَم یَزَلِ اللّه ُ مُعرِضا عَنهُ ، ماقِتا لأِعمالِهِ التی یَعمَلُها مِن البِرِّ والخَیرِ ، لا یُثبِتُها فی حَسَناتِهِ حتّی یَتُوبَ ویَرُدَّ المالَ الذی أخَذَهُ إلی صاحِبهِ .

کسی که مال مسلمانی را به ناحقّ غصب کند ، خداوند پیوسته ازاو رویگردان باشد و از هر کار نیکی که می کند در خشم باشد و آنها را درشمار حسناتش ثبت نکند ، تا آن گاه که توبه کند و مالی را که گرفته است به صاحبش برگرداند .

مستدرک الوسائل : 17 / 89 / 20823 منتخب میزان الحکمه : 426

حدیث18

امام صادق(سلام الله علیه):

کَسبُ الحَرامِ یَبینُ فی الذُّرِّیَّهِ؛

(اثر) کسب حرام، در نسل آشکار می شود.

الکافی: ج 5، ص 125، ح 4

حدیث19

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَلکَفُّ عَمّا فی أَیدِی النّاسِ عِفَّهٌ وَکِبَرُ هِمَّهٍ؛

طمع نداشتن به آنچه در نزد مردم است، (نشان) عزت نفس و بلند همتی است.

غررالحکم، ج1، ص365، ح1387

حدیث20

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

اَوْحَی اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلی مُوسی علیه السلام یا مُوسی لا تَفْرَحْ بِکَثْرَهِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِکْری عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثْرَهَ الْمالِ تُنْسِی الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْکَ ذِکری یُقْسِی الْقُلوبَ؛

خدای عزّوجلّ به موسی علیه السلام وحی کرد: ای موسی! به زیادی ثروت شاد مشو و در هیچ حالی مرا فراموش مکن، زیرا با زیادی ثروت گناهان فراموش می شود و از یاد بردن من قساوت قلب می آورد.

نهج الفصاحه، ح 2783

حدیث21

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

إنَّ اعظَمَ الحَسَرَاتِ یَومَ القیامَهِ حَسرَهُ رَجُل کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَهِ اللهِ فوَرِثَهُ رَجُلٌ فانفَقَهُ فی طاعَهِ اللهِ سُبحانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الجَنّه وَ دَخَلَ الاوَّلُ بِهِ النّارَ.

روز قیامت بزرگترین افسوس،ُ افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خداوند سبحان خرجش نموده به بهشت رود.

(نهج البلاغه حکمت 429)

حدیث22

امام باقر (علیه السلام) فرمودند:

و ما مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَهٍ یُنْفِقُها فیما یُرْضِی اللّه َ اِلاَّ ابْتُلیَ بِاَنْ یُنْفِقَ اَضْعافَها فیما اَسْخَطَ اللّه َ؛

هر کس از خرج کردن مالی در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غیر خداپسندانه هزینه خواهد کرد.

(نهج الفصاحه، ح 2779)

حدیث23

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

یَسیرُ الرِّیاءِ شِرکٌ ؛

ریا ، اندکش نیز شرک است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث10976

حدیث24

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَنِ افتَخَرَ بِالتَّبذیرِ احتُقِرَ بِالإ فلاسِ ؛

آن که به اسراف می بالد ، با تهی دستی خُرد و خوار می شود .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9057

حدیث25

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَن یَکتَسِب مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ یَصرِفهُ فی غَیرِ حَقَّهِ ؛

هرکس مالی را از حرام به دست آورد ، آن را در راه ناشایست خرج می کند .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8883

حدیث26

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَن أظهَرَ فَقرَهُ أذَلَّ قَدرَهُ ؛

هر کس ناداری اش را آشکار کند ، ارزش خود را فرو کاسته است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8555

حدیث27

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَنِ اتَّجَرَ بِغَیرِ عِلمٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فِی الرِّبا ؛

هر کس بدون آگاهی از دانش [فقه] به تجارت بپردازد ، در ربا فرو می رود .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8401

حدیث28

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

کُن سَمِحا وَ لا تَکُن مُبَذِّرا ؛

بخشنده باش و اسراف کننده مباش .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث7138

حدیث29

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

زِیادَهُ الشُّحِّ تَشینُ الفُتُوَّهَ وَ تُفسِدُ الأُخُوَّهَ ؛

بسیاریِ بخل ، جوان مردی را زشت و برادری را تباه می کند .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5508

حدیث30

اَلبُخلُ بِالمَوجُودِ سُوءُ الظَّنِّ بِالمَعبودِ ؛

بخل ورزی به آنچه موجود است، بدگمانی به معبود است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1258

حدیث31

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

کما لا یَحِلُّ لِغَریمِکَ أن یَمطُلَکَ وهُو مُوسِرٌ ، فکذلکَ لا یَحِلُّ لکَ أن تُعسِرَهُ إذا عَلِمتَ أ نّهُ مُعسِرٌ؛

ه_مچنان ک_ه ب_دهکار ت_و ، اگر توانگر باشد روا نیست در پرداخت بدهیش به تو تعلّل ورزد، بر تو نیز روا نیست که ، اگر بدانی تنگدست است، او را تحت فشار قرار دهی.

ثواب الأعمال : 167 / 5

حدیث32

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

إیّاکم والدَّینَ ، فإنّه هَمٌّ بِاللیلِ وذُلٌّ بالنهارِ ؛

از وام گرفتن بپرهیزید ک_ه آن ان_دوه ش_ب و خواری روز است .

بحار الأنوار : 103 / 141 / 4

حدیث33

امام علی علیه السلام :

کَثرَهُ الدَّینِ تُصَیِّرُ الصادِقَ کاذِباً والمُنجِزَ مُخْلِفاً؛

بدهکاری زیاد ، راستگو را دروغگو می کند و خوش قول را بدقول .

غرر الحکم : 7105

حدیث34

امام صادق علیه السلام :

خَفِّفوا الدَّینَ، فإنّ فی خِفَّهِ الدَّینِ زیادَهَ العُمُرِ ؛

کمتر وام بگیرید که کم قرض داشتن عمر را زیاد می کند .

بحار الأنوار : 103 / 145 / 21

حدیث35

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم در جایی دیگر می فرمایند:

مَطْلُ الغَنِیِّ ظُلم؛

تعلّل ورزیدن توانگر (در پرداخت بدهی) ظلم است .

مستدرک الوسائل : 13 / 397 / 15713

حدیث36

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

أیُّما رجُلٍ اشْتَری طَعاما فکَبسَهُ أربَعینَ صَباحا یُریدُ بهِ غَلاءَ المُسلِمینَ ، ثُمَّ باعَهُ فتَصدّقَ بثَمنِهِ لَم یَکُنْ کَفّارَهً لِما صَنَعَ؛

هرکس مواد غذایی بخرد و برای این که آن را به مسلمانان گران بفروشد چهل روز انبار کند و پس از چهل روز آن را بفروشد و همه درآمد آن را هم صدقه بدهد کفاره گناه او نخواهد شد.

أمالی الطوسیّ : 676 / 1427

حدیث37

امام باقر علیه السلام :

شَرُّ بِقاعِ الأرضِ الأسواقُ ، وهُو مَیدانُ إبلیسَ ، یَغدُو بِرایَتِهِ ، ویَضَعُ کُرسِیَّهُ ، ویَبُثُّ ذُرِّیَّتَهُ ، فَبَینَ مُطَفِّفٍ فی قَفیزٍ ، أو طائشٍ فی میزانٍ ، أو سارِقٍ فی ذِراعٍ ، أو کاذِبٍ فی سِلعَتِهِ ، فیقولُ : علَیکُم بِرَجُلٍ ماتَ أبوهُ وأبُوکُم حَیٌّ ، فلا یَزالُ مع أوَّلِ مَن یَدخُلُ وآخِرِ مَن یَرجِعُ؛

بدترین جاهای زمین بازارهاست ؛ بازار میدان شیطان است ، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب می کند و تخت خود را می گذارد و فرزندانش را همه سو می پراکند : به سوی کسی که پیمانه را کم می دهد یا آن که ترازو را سبک می گیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی می کند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل می شود . او به فرزندانش می گوید : بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است . ابلیس با اولین کسی که به بازار می آید وارد می شود و با آخرین نفری که بازار را ترک می کند بر می گردد .

بحار الأنوار : 84 / 11 / 87

حدیث38

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

العِبادَهُ مَع أکْلِ الحَرامِ کالبِناءِ علی الرَّمْلِ - وقیلَ : علی الماءِ؛

عبادت کردن با وجود حرام خواری مانند ساختن بنایی است بر روی شن و به قولی : بر روی آب .

عدّه الداعی : 141

حدیث39

امام باقر علیه السلام :

انَّ الرّجُلَ إذا أصابَ مالاً مِن حَرامٍ لَم یُقْبَلْ مِنهُ حَجُّ ولا عُمْرَهٌ ولا صِلَهُ رَحِمٍ حتّی أنّه یَفْسُدُ فیهِ الفَرْجُ ؛

هرگاه انسان مالی از ح_رام ب_ه دست آورد نه حجّی از او پذیرفته شود، نه عمره ای و نه صله رحمی و حتّی در ازدواج و زناشویی او تأثیر سوء می گذارد.

أمالی الطوسیّ : 680 / 1447

حدیث40

امام علی علیه السلام :

إنَّ أعْظَمَ الحَسَراتِ یَومَ القِیامَهِ ، حَسْرَهُ رجُلٍ کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَهِ اللّه ، فوَرِثَهُ رجُلٌ فأنْفَقَهُ فی طاعهِ اللّه سُبحانَهُ ، فدَخَلَ بهِ الجَنّهَ ، ودَخَلَ الأوَّلُ بهِ النّارَ؛

بزرگترین افسوس در روز قیامت ، افسوس مردی است که مالی را به ناروا گرد آورده و آن را برای کسی بر جای گذاشته و او آن را در راه طاعت خدای سبحان خرج کرده باشد و بدان سبب به بهشت رود و او به دوزخ .

نهج البلاغه: حکمت429

حدیث41

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

لا یَحْتَکِرُ إلاّ الخَوّانونَ؛

جز خیانتکاران احتکار نمی کنند.

کنز العمّال : 9738

حدیث42

امام علی علیه السلام می فرمایند :

مِن طَبائعِ الأغْمارِ إتْعابُ النُّفوسِ فی الاحْتِکارِ؛

به رنج افکندن خود برای احتکار از خصلتهای ابلهان است .

غرر الحکم : 9349

حدیث43

امام علی علیه السلام می فرمایند :

الاحْتِکارُ شِیمَهُ الفُجّارِ ؛

احتکار خوی نابکاران است .

غرر الحکم: 607

حدیث44

امام علی علیه السلام:

فیما کَتَبَهُ للأشتَرِ حینَ وَلاّهُ مِصرَ: واعْلَمْ مَع ذلکَ أنّ فی کثیرٍ مِنهُم التُجّار وذَوِی الصَناعاتِ ضِیقا فاحِشا ، وشُحّا قَبیحا ، واحْتِکارا للمَنافِعِ ، وتَحَکُّما فی البِیاعاتِ ، وذلکَ بابُ مَضَرَّهٍ للعامَّهِ ، وعَیْبٌ علی الوُلاهِ ، فامْنَعْ مِن الاحْتِکارِ ؛ فإنَّ رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم مَنعَ مِنهُ؛

- در فرمان زمامداری مصر به مالک اشتر- : با این همه ، بدان که بسیاری از آنان - تجّار و صاحبان صنعت - در داد و ستد بیش از اندازه سختگیرند و بخل ورزی ناپسندی دارند و به منظور سود بیشتر کالا را احتکار می کنند و به دلخواه نرخ گران می بندند و این کار برای توده مردم زیانبار و برای حکمرانان عیب و ننگ است . بنابراین ، از احتکار جلوگیری کن ؛ زیرا که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم از آن منع فرموده است .

نهج البلاغه: الکتاب 53 و منتخب میزان الحکمه : 160

حدیث45

امام علی علیه السلام :

کُلُّ حُکْرَهٍ تَضُرُّ بالنّاسِ وتُغْلی السِّعْرَ علَیهِم فلا خَیرَ فیها ؛

هر احتکاری که به مردم زیان رساند و نرخها را بالا برد خیر و برکتی در آن نیست .

مستدرک الوسائل : 13 / 274 / 15337

حدیث46

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:

مَن جَمعَ طَعاما یَتَربّصُ بهِ الغَلاءَ أربَعینَ یَوما فقد بَرِئَ من اللّه وبَرِئَ اللّه ُ مِنهُ؛

هرکس خوراکی را به امید گران شدن چهل روز انبار کند از خداوند بری شده و خدا نیز از او بری و بیزار است.

بحار الأنوار : 62 / 292

حدیث47

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :

الُمحْتَکِرُ مَلْعونٌ ؛

محتکر از رحمت خدا به دور است .

بحار الأنوار : 62 / 292

حدیث48

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الُمحتَکِرُ فی سُوقِنا کالمُلْحِدِ فی کِتابِ اللّه ؛

کسی که در بازار ما دست به احتکار زند به منزله کسی است که کتاب خدا را انکار کند .

کنز العمّال: 9717

حدیث49

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

یُحْشَ_رُ الحَکّارونَ وقَتَلَهُ الأنْفُ_سِ إلی جَهَنّمَ فی دَرَجهٍ ؛

محتکران و آدم کشان در جهنّم هم ردیف و هم درجه اند .

کنز العمّال :9739

حدیث50

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

مَن باعَ عَیبا لَم یُبَیِّنْهُ لَم یَزَلْ فی مَقتِ اللّه ، ولَم تَزَلِ المَلائکهُ تَلعَنُهُ ؛

هرکس کالای معیوبی را بفروشد، بدون آن که عیبش را به خریدار گفته باشد، همواره در خشم خدا باشد و فرشتگان پیوسته نفرینش کنند.

کنز العمّال : 9501

حدیث51

امام علی علیه السلام :

مَن یَکسِبْ مالاً مِن غَیرِ حَقِّهِ یَصرِفْهُ فی غَیرِ أجرِهِ؛

هر کس مالی را به ناحقّ کسب کند، آن را در راهی خرج کند که اجری نداشته باشد .

تحف العقول : 94

حدیث52

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن لَم یُبالِ مِن أینَ اکتَسَبَ المالَ لَم یُبالِ اللّه ُ مِن أینَ أدخَلَهُ النّارَ؛

هرکس باکی نداشته باشد که از کجا کسب مال کند، خداوند باکی نداشته باشد که از کجا به دوزخش بَرَد .

بحار الأنوار : 103 / 13 / 63

حدیث53

امام صادق علیه السلام :

لا خَیرَ فیمَن لا یُحِبُّ جَمعَ المالِ مِن حَلالٍ ، یَکُفُّ بهِ وَجهَهُ ویَقضی بهِ دَینَهُ ویَصِلُ بهِ رَحِمَهُ؛

خیری نیست در کسی که دوست نداشته باشد از راه حلال مال گرد آورد ، تا به وسیله آن آبرویش را نگه دارد و بدهکاریش را بپردازد و صله رحم به جا آورد .

الکافی : 5 / 72 / 5

حدیث54

امام علی علیه السلام:

حُبُّ المالِ یُوهِنُ الدِّینَ ، ویُفسِدُ الیَقینَ ؛

مال دوستی، دین را سست و یقین را تباه می کند.

غرر الحکم : 4876

حدیث55

امام علی علیه السلام :

لا وِزرَ أعظَمُ مِن وِزرِ غَنیٍّ مَنَعَ الُمحتاجَ ؛

گناهی، ب_زرگتر از گ_ناه ثروتمندی نیست که نیازمند را از حقّش محروم کرده باشد .

غررالحکم : 10738

حدیث56

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

مَنِ اتَّجَرَ بغَیرِ فِقهٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فی الرِّبا؛

آن ک_ه ب_دون دانستن احکام دی_ن ، تجارت و کسب کند ، به ورطه ربا درافتد.

نهج البلاغه، حکمت 447

حدیث57

امام صادق (علیه السلام):

لَمّا سَألَهُ هِشامُ بنُ الحَکَمِ عن عِلَّهِ تَحریمِ الرِّبا: إنّهُ لَو کانَ الرِّبا حلالاً لَتَرَکَ الناسُ التِّجاراتِ وما یَحتاجونَ إلَیهِ فحَرَّمَ اللّه ُ الرِّبا لتَفِرَّ الناسُ عنِ الحرامِ إلی التِّجاراتِ وإلی البَیعِ والشِّراءِ فَیَتَّصِلَ ذلکَ بَینَهُم فی القَرضِ؛

در پاسخ به پرسش هشام ابن حکم از علّت تحریم ربا: اگر ربا حلال بود، مردم کار تجارت و کسب مایحتاج خود را رها می کردند. پس خداوند ربا را حرام فرمود، تا مردم از حرامخواری دست کشیده، به تجارت و خرید و فروش روی آورند و زیادی مال را به یکدیگر قرض دهند.

بحار الأنوار : 24/119/103

حدیث58

امام صادق علیه السلام :

دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَاللّه مِن سَبعینَ زَنیهً بِذاتِ مَحرمٍ فی بیتِ اللّه الح_رام؛

یک درهم ربا ، نزد خداوند سنگین تر است از هفتاد بار زنا کردن با محارم در (کعبه) خانه محترم خدا .

نور الثقلین: 1 / 295 / 1177

حدیث59

امام صادق علیه السلام :

آکِلُ الرِّبا لا یَخرُجُ مِنَ الدنیا حتّی یَتَخَبَّطَهُ الشیطانُ ؛

ربا خوار از دنیا نرود، تا آن که شیطان دیوانه اش کند .

تفسیر العیاشی : 1 / 152 / 503

حدیث60

امام باقر علیه السلام :

أخبَثُ المَکاسِبِ ، کَسبُ الرِّبا؛

پلیدترین کسب ها ، رباست .

الکافی : 5 / 147 / 12

حدیث61

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

أتَیتُ لیلهَ اُسرِیَ بِی علی قَومٍ بُطونُهُم کالبیوتِ فیها الحَیّاتُ تُری مِن خارجِ بُطونِهِم ، فقلتُ : مَن هؤلاءِ یا جَبرئیلُ ؟ قالَ : هؤلاءِ أکَلَهُ الرِّبا؛

شبی که به معراج رفتم ، بر مردمی گذشتم که شکمهایشان چون خانه ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می شد. پرسیدم : ای جبرئیل! اینها کیستند ؟ گفت : اینان ربا خوارانند .

کنز العمّال : 31857

حدیث62

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

إنّ اللّه َ عز و جل لَعَنَ آکِلَ الرِّبا ومُوکِلَهُ وکاتِبَهُ وشاهِدَیهِ؛

خداوند عز و جل ربا خوار و ربادهنده و کاتب و گواهان آن را لعنت کرده است .

أمالی الصدوق : 346 / 1

حدیث63

امام صادق علیه السلام :

مَنِ اهتَمَّ لِرِزقِهِ کُتِبَ علَیهِ خَطِیئَهٌ ؛

هر که در غم روزی خود باشد ، برایش یک گناه محسوب شود .

أمالی الطوسیّ : 300 / 593

حدیث64

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

لا تَهتَمَّ لِرِزقِ غَدٍ فإنّ کُلَّ غَدٍ یَأتِی بِرِزقِهِ؛

غم روزی فردا را مخور ؛ زیرا هر فردایی روزی خود را می آورد .

بحار الأنوار : 77 / 67 / 6

حدیث65

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

ألا وإنّ الرُّوحَ الأمینَ نَفَثَ فی رُوعِی أ نّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّی تَستَکمِلَ رِزقَها، فاتَّقُوا اللّه َ وأجمِلُوا فی الطَّلَبِ ، ولا یَحمِلْ أحَدَکُم استِبطاءُ شَیءٍ مِنَ الرِّزقِ أن یَطلُبَهُ بغَیرِ حِلِّهِ ، فإنّهُ لا یُدرَکُ ما عِندَ اللّه إلاّ بطاعَتِهِ؛

همانا جبرئیل در دلم چنین افکند که هیچ کس نمیرد تا روزیش را به طور کامل دریافت کند ، پس از خدا پروا کنید و در طلب روزی میانه روی کنید و دیر رسیدن روزی شمارا وادار نکند که آن را از راه غیر حلال بجویید ؛ زیرا آنچه نزد خداست جز با طاعت او به دست نمی آید .

الکافی : 2 / 74 / 2

حدیث66

امام باقر علیه السلام:

لأبی النُّعمانِ: لا تَستَأکِلْ بِنا الناسَ ، فلا یَزیدَکَ اللّه ُ بذلکَ إلاّ فَقرا؛

- به ابو نعمان- : ما را وسیله سرکیسه کردن مردم قرار مده ؛ زیرا با این کار ، خداوند بر فقر تو می افزاید .

بحار الأنوار : 78 / 184 / 11

حدیث67

امام صادق علیه السلام :

کَثرَهُ السُحتِ یَمحَقُ الرِّزقَ؛

حرامخواریِ زیاد ، روزی را از بین می برد .

تحف العقول : 372

حدیث68

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:

إذا کُ_نتَ ف_ی تِج_ارَتِکَ وحَضَرَتِ الصّلاهُ فلا یَشغَلْکَ عنها مَتْجَرُکَ ، فإنَّ اللّه َوَصفَ قَوما ومدَحَهُم فقالَ : رِجالٌ لا تُلهیهم ... وک_انَ هؤلاءِ القَ_ومُ یَتَّجِ_رونَ ، فإذا حَضَرَتِ الصّلاهُ تَرَکوا تِجارَتَهُم وقاموا إلی صَلاتِهِم ، وکانوا أعظَمَ أجْرا مِمَّن لا یَتَّجِرُ فیُصَلّی؛

هرگاه در حال کسب و کار بودی و وقت نماز رسید کسب تو را از نماز باز ندارد؛ زیرا خداوند مردمی را چنین توصیف کرده و ستوده است : مردانی که هیچ تجارت ... این مردم کاسب بودند امّا چون گاه نماز می رسید دست از کسب و کار می شستند و به نماز بر می خاستند . مزد و پاداش اینان بیش از کسانی بود که کاسبی نمی کردند و نماز می خواندند .

بحار الأنوار : 103 / 100 / 40

حدیث69

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند :

إنَ اللّه َ تبارکَ وتعالی لَیُبْغِضُ المُنَفِّق سِلْعتَهُ بالأیْمانِ ؛

خداوند تبارک و تعالی از کسی که با قسم و سوگند خوردن کالای خود را به فروش رساند، نفرت دارد .

أمالی الصدوق : 390 / 6

حدیث70

امیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند :

یا مَعاشرَ السَّماسِرَهِ ، أقِلّوا الأیْمانَ ، فإنّها مَنفَقَهٌ للسِّلْعَ_هِ ، مَمْحَقَهٌ للرِّبْحِ؛

ای جماعت دلاّل ! کمتر سوگند خورید که این کار کالا را به فروش می رساند و سود (حقیقی) را می برد .

الکافی : 5 / 162 / 2

حدیث71

کان علیٌّ علیه السلام یَجیء إلی السُّوقِ فیقومُ مَقاما له ، فیقولُ : السّلامُ علیکم أهلَ السُّوقِ ، اتَّقوا اللّه َ فی الحَلْفِ ، فإنّ الحَلفَ یُزجی السِّلْعَهَ ویَمْحَقُ البَرَکهَ ، التّاجرُ فاجرٌ إلاّ مَن أخذَ الحقَّ وأعْطاهُ ؛

امام علی(علیه السلام) به بازار می آمد و در جایگاه خود می ایستادند و می فرمودند : درود بر شما ای بازاریان ، از خدا بترسید و سوگند مخورید ؛ زیرا سوگند خوردن کالا را رونق می دهد و برکت را می برد . تاجر نابکار است مگر آن که به حق بستاند و بدهد .

کنز العمال : 10043

حدیث72

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

یا علیُّ ، لا تُماکِسْ فی أربَعهِ أشیاءَ : فی شِراءِ الاُضْحِیّهِ ، والکفَنِ ، والنَّسَمهِ ، والکَرْیِ إلی مَکّهَ ؛

ای علی ! در چهار چیز چانه نزن: در خرید قربانی ، کفن ، بَرده و کرایه سفر به مکه .

الخصال : 245 / 103

حدیث73

امام علی علیه السلام:

التاجر الجبان مَحروم ، والتاجر الجسور مَرزُوق؛

بازرگانِ ترسو از روزی محروم می ماند و بازرگانِ بی باک روزی دارد .

منتخب میزان الحکمه : 90

حدیث74

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

إنَّ أطیَبَ الکَسبِ کَسبُ التُّجّارِ الذینَ إذا حَدَّثُوا لم یَکذِبُوا ، وإذا ائتُمِنُوا لم یَخُونُوا ، وإذا وَعَدُوا لم یُخلِفُوا ، وإذا اشتَرَوا لم یَذُمُّوا ، وإذا باعُوا لم یُطرُوا ، وإذا کانَ علَیهِم لم یَمطُلُوا ، وإذا کانَ لَهُم لَم یُعَسِرُوا ؛

ه_مانا پاکیزه ترین شغل ، شغل ب_ازرگانانی است که چون سخنی گویند دروغ نگویند و هر گاه امانتی به آنها سپرده شود، خیانت نکنند و هر گاه وعده دهند ، خلف وعده نکنند و وقتی چیزی می خرند، از آن نکوهش نکنند و وقتی چیزی می فروشند، تعریف و تبلیغ نکنند و هر گاه بدهکارند (در پرداخت بدهی خود)، تعلل نورزند و هر گاه طلبکار باشند (برای گرفتن طلب خود)، فشار نیاورند .

کنزالعمّال : (9340 و 9341)

حدیث75

قلتُ لأبی عبدِ اللّه علیه السلام : الرّجُلُ یَتّجِرُ ، فإنْ هُو آجَرَ نَفسَهُ اُعطِیَ ما یُصِیبُ فی تجارتِهِ ، فقالَ : لا یُؤاجِرْ نفسَهُ ، ولکنْ یَسترزِقُ اللّه َ عز و جل ویَتَّجِرُ ، فإنّهُ إذا آجَرَ نفسَهُ حَظَرَ علی نفسِهِ الرِّزْقَ،

عمار ساباطی :

به ابو عبداللّه (امام صادق علیه السلام) عرض کردم : انسان می تواند تجارت کند با این حال اگر خودش را اجیر (دیگری) سازد ، به اندازه ای که خودش تجارت کند به او داده می شود . فرمودند : اجیر نشود ، بلکه از خداوند بزرگ روزی طلبد و دست به تجارت زند ؛ زیرا اگر مزدوری کند ، مانع روزی خود شده است .

الکافی : 5 / 90 / 3 و ص 273/1

حدیث76

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن باعَ واشْتَری فلْیَجْتَنِبْ خَمسَ خِصالٍ ، وإلاّ فلا یَبیعَنَّ ولا یَشْتَرِیَنَّ : الرِّبا ، والحَلْفَ ، وکِتْمانَ العَیبِ ، والحمدَ إذا باعَ ، والذَّمَّ إذا اشْتَری؛

کسی که خرید و فروش می کند باید از پنج کار دوری ورزد و گرنه نباید خرید و فروش کند : ربا ، سوگند ، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن .

بحار الأنوار : 103 / 95 / 18

حدیث77

قال الصادق - علیه السلام -:

جبنوا مساجدکم البیع و الشراء ؛

مساجدتان را بازاری برای خرید و فروش قرار ندهید.

(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 507).

حدیث78

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

من اکل لمقه حرام لم تقبل له صلوه اربعین لیله و لم یستجب له دعوه اربعین صباحا ؛

کسی که لقمه حرام بخورد، نماز چهل شب او قبول نمی شود، ودعای چهل روز او به اجابت نمی رسد.

(دارالسلام ، نوری ، ج 4 ص 213)

حدیث79

عن النبی - علیه السلام -:

ان الله ملکا ینادی علی بیت المقدس کل لیله : من اکل حراما ما لم یقبل الله منه صرفا و لاعدلا و الصرف ، النافله و العدل ، الفریضه ؛

همانا برای خداوند (از جانب ایشان ) فرشته ای که هر شب بر بیت المقدس پیام می دهد، آن کسی که حرامی (اندک مال حرامی ) بخورد، خداوند از او نه صرفی و نه عدلی را قبول خواهد کرد.صرف نماز نافله است و عدل ، نماز واجب .

(بحارالانوار، ج 103، ص 16)

حدیث80

امام صادق علیه السلام فرمودند:

تَرْکُ التِجارَه ینْقَصُ الْعَقْلَ؛

رها کردن کسب و کار، عقل را کم می کند.

وسائل الشیعه، ج17، ص14

حدیث81

امام صادق علیه السلام فرمودند:

لاتَکسل عَن مَعِیشَتک فَتَکون کَلّاً عَلی غَیرکدر؛

معاش دنیوی خود تنبلی مکن که سربار دیگران باشی.

فروع کافی، ج 5، ص 86

حدیث82

امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:

پلیدترین کسبها ، کسب رباست .

بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 5 ، ص 147

حدیث83

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ألیمین الکاذبه منفقه للسّلعه ممحقه للکسب؛

قسم دروغ، کالا را تلف کند و کسب را از میان ببرد.

نهج الفصاحه

حدیث84

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

المعک طَرَفُ مِنَ الظُّلْمِ ؛

تأخیر پرداخت دین، شمه ای از ظلم است.

نهج الفصاحه

حدیث85

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من احتکر علی المسلمین طعامهم ضربه اللَّه بالجذام؛

هر که خوراک مسلمانان را احتکار کند خدا به خوره مبتلایش کند.

نهج الفصاحه

حدیث86

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من اشتری سرقه و هو یعلم أنّها سرقه فقد شرک فی عارها و إثمها؛

هر که مال دزدی را بخرد و بداند که دزدی است در ننگ و گناه آن شریک است.

نهج الفصاحه

حدیث87

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من تمنّی علی أمّتی الملاء لیله واحده أحبط اللَّه عمله أربعین سنه؛

هر که برای امت من یک شب آرزوی گرانی کند خدا چهل سال عبادت او را باطل کند.

نهج الفصاحه

حدیث88

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من باع عیبا لم یبیّنه لم یزل فی مقت اللَّه و لم تزل الملائکه تلعنه؛

هر که چیز معیوبی فروشد و نگوید پیوسته در دشمنی خدا باشد و فرشتگان پیوسته او را لعنت کند.

نهج الفصاحه

حدیث89

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من أصاب مالا من مهاوش أذهبه اللَّه فی نهابر؛

هر که مال از حرام به دست آرد در حوادث سخت از دست بدهد.

نهج الفصاحه

حدیث90

ما من قوم یظهر فیهم الرّبا إلّا أخذوا بالسّنه و ما من قوم یظهر فیهم الرّشا إلّا أخذوا بالرّعب؛

هر گروهی که ربا میانشان رواج گیرد به قحط مبتلا شوند و هر گروهی رشوه میانشان رواج گیرد به ترس دچار شوند.

نهج الفصاحه

حدیث91

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما من عبد یبیع قالدا إلّا سلّط اللَّه علیه تالفا؛

هر بنده که چیز فاسد فروشد، خدا تلف کننده ای را بر او مسلط کند.

نهج الفصاحه

حدیث92

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما أحد أکثر من الرّبا إلّا کان عاقبه أمره إلی قلّه؛

هر که ربا فراوان خورد سر انجام او به فقر انجامد.

نهج الفصاحه

حدیث93

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لا یحلّ الصّدقه لغنیّ و لا لذی مرّه قویّ؛

صدقه گرفتن بر غنی روا نیست و نیز برای آن که طبعی نیرومند دارد.

نهج الفصاحه

حدیث94

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لا یحتکر إلّا خاطئ؛

جز خطاکار احتکار نمی کند.

نهج الفصاحه

حدیث95

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لیس منّا من غشّ مسلما أو ضرّه أو ما کره؛

هر که با مسلمانی تقلب کند یا به او ضرر رساند یا با وی حیله کند از ما نیست.

نهج الفصاحه

حدیث96

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لعن اللَّه الرّبا و آکله و کاتبه و شاهده و هم یعلمون؛

خدا ربا و رباخوار را با نویسنده و شاهد معامله ربا اگر واقفند لعنت کند.

نهج الفصاحه

حدیث97

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الرّاشی و المرتشی فی النّار؛

رشوه دهنده و گیرنده در آتشند.

نهج الفصاحه

حدیث98

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

درهم ربا یأکله الرّجل- و هو یعلم- أشدّ عند اللَّه من ستّه و ثلاثین زنیه؛

یک درهم ربا که انسان دانسته گیرد در نظر خدا بدتر از سی و شش زناست.

نهج الفصاحه

حدیث99

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛

پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.

نهج الفصاحه

حدیث100

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الحلف منفقه للسّلعه ممحقه للبرکه؛

قسم در معامله جنس را تمام و برکت را نابود می کند.

نهج الفصاحه

حدیث101

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الحریص الّذی یطلب المکسبه من غیر حلّها؛

حریص آن است که سود به نامشروع جوید.

نهج الفصاحه

حدیث102

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

حرّمت التّجاره فی الخمر؛

تجارت شراب حرام است.

نهج الفصاحه

حدیث103

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الجالب مرزوق و المحتکر ملعون؛

واردکننده روزی می خورد و محتکر لعنت می برد.

نهج الفصاحه

حدیث104

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الجالب إلی سوقنا کالمجاهد فی سبیل اللَّه و المحتکر فی سوقنا کالملحد فی کتاب اللَّه؛

آن که به بازار ما چیزی وارد می کند مانند آن کس است که در راه خدا جهاد می کند و آن که در بازار ما احتکار می کند مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار رفته است.

نهج الفصاحه

حدیث105

ثلاثه لا ینظر اللَّه إلیهم غدا: شیخ زان و رجل اتّخذ الإیمان بضاعه یحلف من کلّ حقّ و باطل و فقیر مختال یزهو؛

سه کسند که روز رستاخیز خدا به سوی آنها نمی نگرد: پیر زنا کار و مردی که قسم را سرمایه خود قرار داده در حق و باطل قسم می خورد و فقیر متکبر و مغرور.

نهج الفصاحه

حدیث106

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

بئس العبد المحتکر: إن أرخص اللَّه تعالی الأسعار حزن و إن أغلاها اللَّه فرح؛

چه بد است محتکر اگر خدا قیمت ها را ارزان کند غمگین شود و اگر گران کند خوشحال گردد.

نهج الفصاحه

حدیث107

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الآخذ و المعطی سواء فی الرّبا؛

آن که ربا می دهد و آن که می گیرد در گناه برابرند.

نهج الفصاحه

حدیث108

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أیّما رجل تزوّج امرأه فنوی أن لا یعطیها من صداقها شیئا مات یوم یموت و هو زان و أیّما رجل اشتری من رجل بیعا فنوی أن لا یعطیه من ثمنه شیئا مات یوم یموت و هو خائن و الخائن فی النّار؛

هر که زنی گیرد و در خاطر داشته باشد که مهر او را نپردازد هنگام مرگ چون زناکاران بمیرد و هر کس چیزی از مردی بخرد و در خاطر داشته باشد که قیمت آن را نپردازد هنگام مرگ چون خائنان بمیرد و خائن در آتش است.

نهج الفصاحه

حدیث109

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أیّما رجل تدیّن دینا و هو مجمع أن لا یوفیه إیّاه لقی اللَّه سارقا؛

هر کس قرضی بگیرد و در خاطر داشته باشد که آن را نپردازد مانند دزدان محشور شود.

نهج الفصاحه

حدیث110

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إیّاکم و الدّین فإنّه هم باللّیل و مذلّه بالنّهار؛

از قرض بپرهیزید که غم شب و ذلت روز است.

نهج الفصاحه

حدیث111

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ اللَّه تعالی مع الدّائن حتّی یقضی دینه ما لم یکن دینه فیما یکره اللَّه؛

خداوند یار قرض دار است تا قرض خود را بپردازد به شرط آن که قرض وی بر خلاف رضای خداوند نباشد.

نهج الفصاحه

حدیث112

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ أعظم الذّنوب عنه اللَّه أن یلقاه بها عبد- بعد الکبائر الّتی نهی اللَّه عنها- أن یموت الرّجل و علیه دین لا یدع له قضاء؛

بعد از گناهان بزرگ که خداوند از آن نهی کرده بزرگتر از همه گناهان آن است که مردی بمیرد و قرضی داشته باشد و محلی برای پرداخت آن نگذارد.

نهج الفصاحه

حدیث113

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ أطیب الکسب کسب التّجّار الّذین إذا حدّثوا لم یکذبوا و إذا ائتمنوا لم یخونوا و إذا وعدوا لم یخلفوا و إذا کان علیهم دین لم یمطلوا و إذا کان لهم لم یعسروا و إذا باعوا لم یطروا و إذا اشتروا لم یذمّوا؛

بهترین کسب ها کسب تجاری است که به هنگام سخن دروغ نگویند و در امانت خیانت نکنند و به وعده وفا کنند و در پرداخت قرض خود تعلل نکنند و در مطالبه سخت گیری نکنند و به هنگام فروش در ستایش جنس خود مبالغه نکنند و به هنگام خرید از جنس دیگران بد نگویند.

نهج الفصاحه

حدیث114

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أقلّ من الدّین تعش حرّا؛

قرض کمتر گیر تا آزاد باشی.

نهج الفصاحه

حدیث115

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أعظم الظّلم ذراع من الأرض ینتقصه المرء من حقّ أخیه لیست حصاه أخذها إلّا طوّقها یوم القیامه؛

بزرگترین ستمها آن است که مردی یک ذراع زمین از حق برادر خویش بگیرد، هر ریگی که بدین طریق در تصرف او در آید روز رستاخیز در گردن او طوقی می شود.

نهج الفصاحه

حدیث116

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أربعه یبغضهم اللَّه تعالی: البیّاع الحلّاف و الفقیر المختال و الشّیخ الزّانی و الإمام الجائر؛

چهار کس را خداوند دشمن دارد، فروشنده قسم خور، فقیر متکبر و پیر زنا کار و پیشوای ستمگر.

نهج الفصاحه

حدیث117

پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا حجّ الرّجل بمال من غیر حلّه فقال لبّیک اللّهمّ لبّیک قال اللَّه لا لبّیک و لا سعدیک هذا مردود علیک؛

وقتی کسی با مالی که حلال نیست به حج رود هنگامی که گوید لبیک خدا یا لبیک، خدا گوید نه لبیک و نه سعدیک این ها به تو باز می گردد.

نهج الفصاحه

حدیث118

پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

احتکار الطّعام بمکّه إلحاد؛

احتکار خوردنی ها در مکه کفر است.

نهج الفصاحه

حدیث119

امام محمد باقر (ع) می فرمایند:

پلیدترین کسبها ، کسب رباست .

بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج 5 ، ص 147

حدیث120

قالَ الاْمامُ علی - علیه السلام - :

إیّاکُمْ وَ الدَّیْن، فَإنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهارِ ؛

امام علی - علیه السلام - فرمودند:

از گرفتن نسیه و قرض، خود را برهانید، چون که سبب غم و اندوه شبانه و ذلّت و خواری در روز خواهد گشت.

وسائل الشّیعه، ج 18، ص 316، ح 23750

حدیث121

پیامبر خدا _ صلّی الله علیه و آله و سلّم _ می فرمایند :

ملعون ملعون من عبد الدّینار و الدّرهم؛

از رحمت خدا به دور است، کسی که بندگی دینار و درهم کند.

الخصال: 129

حدیث122

امام باقر علیه السلام می فرمایند :

و ما مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَهٍ یُنْفِقُها فیما یُرْضِی اللّه َ اِلاَّ ابْتُلیَ بِاَنْ یُنْفِقَ اَضْعافَها فیما اَسْخَطَ اللّه َ؛

هر کس از خرج کردن مالی در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غیر خداپسندانه هزینه خواهد کرد.

بحارالأنوار، ج 78، ص 173، ح 12 .

حدیث123

امام صادق علیه السلام می فرمایند :

اَوْحَی اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلی مُوسی علیه السلام یا مُوسی لا تَفْرَحْ بِکَثْرَهِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِکْری عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثْرَهَ الْمالِ تُنْسِی الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْکَ ذِکری یُقْسِی الْقُلوبَ ؛

خدای عزّوجلّ به موسی علیه السلام وحی کرد: ای موسی! به زیادی ثروت شاد مشو و در هیچ حالی مرا فراموش مکن، زیرا با زیادی ثروت گناهان فراموش می شود و از یاد بردن من قساوت قلب می آورد.

کافی، ج 4، ص 497، ح 7.

حدیث124

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

هر گاه امت من ربا خورند ، زلزله رُخ دهد.

( کنز العمال : ج 14 ص 280 ح 38731 )

حدیث125

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

آن کس که بدون آگاهی (از احکام شرعی تجارت و) داد و ستد کند ، در ربا غوطه ور شود.

(غررالحکم ، باب تجارت)

حدیث126

امام علی (علیه السلام)می فرمایند:

اسراف نشانه و سرآغاز فقر و نیازمندی است.

(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)

حدیث127

امام علی (علیه السلام)می فرمایند:

ولخرجی و اسراف قرین و همراه ورشکسته ای است.

(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)

حدیث128

امام علی (علیه السلام) می فرمایند :

از خلق و خوی افراد نادان و بی تجربه است که خود یا دیگران را برای احتکار به رنج و تعب وادارند.

باب احتکار

حدیث129

امام علی (علیه السلام) می فرمایند :

احتکار شیوه و طریقه بدکاران و گنه کاران است.

باب احتکار

حدیث130

امام علی (علیه السلام) می فرمایند :

احتکار کننده از نعمت خود محروم و بی بهره خواهد ماند.

باب احتکار

حدیث131

امام علی (علیه السلام) می فرمایند :

احتکار به حرمان و بی بهره ماندن (محتکر) انجامد.

باب احتکار

حدیث132

امام علی (علیه السلام) می فرمایند :

احتکار پستی آورد.

باب احتکار

حدیث133

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

کسی که از کسب خود حرامی به دست آورد ، برای خود گناهانی را ذخیره کرده است.

غرر الحکم ، باب حرام

حدیث134

رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

سه کس اند که در روز قیامت خدا به سوی آنها نمی نگرد و پاکشان نمی کند و عذابی دردناک دارند : پیر زناکار و فقیر متکبّر ، و شخصی که خدا را سرمایه خود کرده ، چیزی نخرد مگر با قسم و چیزی نخرد نفروشد مگر با قسم.

نهج الفصاحه ، حدیث 1240

حدیث135

أتَیْتُ لَیْلَهً اُسْرِیَ بی عَلی قَوْمٍ بُطونُهُم کَالْبُیوتِ فیهَا الْحَیّاتُ تُری مِنْ خارِجِ بُطونِهِمْ فَقُلْتُ: مَنْ هؤُلاءِ یا جَبْرَئیلُ؟ قالَ: هؤُلاءِ أَکَلَهُ الرِّبا؛

شبی که به معراج رفتم برمردمی گذشتم که شکم هایشان چون خانه ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می شد. پرسیدم: ای جبرئیل اینها کیستند؟ گفت: اینان رباخوارانند.

کنزالعمال، ج 4، ص 107، ح 9766.

حدیث136

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنْ أَکَلَ الرِّبا مَلأََ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ بَطْنَهُ مِنْ نارِ جَهَنَّمَ بِقَدْرِ ما أَکَلَ ، وَإِنِ اکْتَسَ_بَ مِنْهُ مالاً لایَقْبَلُ اللّه ُ تَعالی مِنْهُ شَیْ_ئا مِنْ عَمَلِهِ ، وَلَمْ یَزَلْ فی لَعْنَهِ اللّه ِ وَالْمَلائِکَهِ ما کانَ عِنْدَهُ مِنْهُ قیراطٌ (واحِدٌ)؛

هر کس ربا بخورد خداوند عزوجل به اندازه ربایی که خورده شکمش را از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، خدای تعالی هیچ عمل او را نپذیرد و تا زمانی که قیراطی (کمترین مقدار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگانش او را نفرین کنند.

ثواب الاعمال، ص 285.

حدیث137

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

اِعْلَمْ _یَرْحَمُکَ اللّه ُ _ اَنَ الرِّباحَرامٌ سُحتٌ،مِنَ الکَبائِرِ وَ مِمّا قَدْ وَعَدَ اللّه ُ عَلَیْهِ النّارَ فَنَعوذُ بِاللّه ِ مِنْها، وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلی لِسانِ کُلِّ نَبیٍّ وَفی کُلِّ کِتابٍ؛

خدایت رحمت کند! بدان که ربا حرام و از گناهان کبیره است و خداوند بر آن وعده آتش داده است پس پناه می بریم به خدا از آتش. ربا را همه پیامبران و همه کتاب های آسمانی حرام کرده اند.

فقه الرضا، ح 256.

حدیث138

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

اِنَّ اَخْوَفَ ما اَخافُ عَلی اُمَّتی مِنْ بَعْدی هذِهِ الْمَکاسِبُ المُحَرَّمَهُ وَ الشَّهْوَهُ الخَفیَّهُ وَ الرِّبا؛

آنچه بیش از هر چیز بر امتم بعد از خود می ترسم، درآمدهای حرام، هواپرستی پنهان و رباست.

بحارالانوار، ج 103، ص 54، ح 26.

حدیث139

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

اَلرِّبا وَ اِنْ کَثُرَ فَاِنَّ عاقِبَتَهُ تَصیرُ اِلی قُلٍّ؛

سود ربا گرچه بسیار باشد ولی سرانجام به کمی (و بی برکتی) می گراید.

کنزالعمال، ج 4، ص 105، ح 9758 .

حدیث140

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

دِرْهَمُ رِبا أَعْظَمُ عِنْدَ اللّه ِ مِنْ سَبْعینَ زِنْیَهً بِذاتِ مَحْرَمٍ فی بَیْتِ اللّه ِ الْحَرامِ؛

یک درهم ربا نزد خداوند سنگین تر است از هفتاد بار زنا کردن با محارم در خانه خدا.

نورالثقلین، ج 1، ص 295، ح 1177.

حدیث141

امام علی علیه السلام می فرمایند:

اَلدَّیْنُ رِقٌّ فَلا تَبْذُلْ رِقَّکَ لِمَنْ لا یَعْرِفُ حَقَّکَ؛

بدهی (نوعی) بندگی است، پس زمام اختیار خود را به کسی که حق تو را نمی شناسد مسپار (کنایه از این است که از هر کس قرض نگیر).

1 شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید،ج20،ص306،ح503 .

حدیث142

امام علی علیه السلام می فرمایند:

اِیّاکُمْ وَ الدَّیْنَ فَاِنَّهُ مَذَلَّهٌ بِالنَّهارِ، وَ مَهَمَّهٌ بِاللَّیلِ وَ قَضاءٌ فِی الدُّنْیا وَ قَضاءٌ فِی الآْخِرَهِ؛

زیر بار بدهی نروید زیرا بدهکاری خواری روز و اندوه شب است و در دنیا و آخرت باز پرداختی دارد.

کافی، ج 5، ص 95، ح 11.

حدیث143

امام علی علیه السلام می فرمایند:

بِئْسَ القِلادَهُ لِلخَیِّرِ العَفیفِ قِلادَهُ الدَّیْنِ؛

چه بد گردنبندی است گردنبند بدهکاری بر گردن نیکوکارِ خویشتندار.

دستور معالم الحکم، ص 21.

حدیث144

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

کَمالایَحِلُ لِغَریمِکَ أَنْ یَمْطُلَکَ وَهُوَمُؤْسِرٌفَکَذلِکَ لایَحِلُّ لَکَ أَنْ تَعْسِرَهُ إِذا عَلِمْتَ أَنَّهُ مُعْسِرٌ؛

همان طور که برای آن کسی که از تو قرض گرفته جایز نیست که اداء آن را به تأخیر بیندازد، پس برای تو هم جایز نخواهد بود که با این که می دانی او تنگدست است از او مطالبه کنی.

ثواب الاعمال، ص 138.

حدیث145

امام علی علیه السلام می فرمایند:

تِسْعَهُ اَشْیاءَ قَبیحهٌ وَ هِیَ مِنْ تِسْعَهِ اَن_ْفُسٍ اَقبَحُ مِنها مِنْ غَیْرِهِمْ: ضیقُ الذَّرْعِ مِنَ الْ_مُلوکِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الاَْغْنیاءِ وَ سُرْعَهُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَماءِ وَ الصِّبا مِنَ الْکُهولِ وَ الْقَطیعَهُ مِنَ الرُّؤوسِ وَ الْکِذْبُ مِنَ الْ_قُضاهِ وَ الزَّمانَهُ مِنَ الاَْطِبّاءِ وَ الْبَذاءُ مِنَ النِّساءِ وَ الطَّیشُ مِن ذَوِی السُّلْطانِ؛

نُه چیز زشت است، اما از نه گروه زشت تر: درماندگی و ناتوانی از دولتمردان؛ بخل از ثروتمندان؛ زود خشمی از دانشمندان؛ حرکات بچگانه از میانسالان؛ جدایی حاکمان از مردم؛ دروغ از قاضیان؛ بیماری کهنه از پزشکان؛ بدزبانی از زنان و سختگیری و ستمگری از سلاطین.

دعائم الإسلام، ج 1، ص 83

حدیث146

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:

خسیس بودن آبروی انسان را از بین می برد.

(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 357)

حدیث147

امام حسن عسگری(علیه السلام) می فرمایند:

ما تَرَکَ الحَقَّ عَزیزٌ إلّا ذَلَّ ولا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلّا عَزَّ؛

هیچ عزّتمندی حق را ترک نکند ، مگر آن که خوار شود ، و هیچ خواری به حق نگراید ، مگر آن که عزّت یابد.

تحف العقول، ص 484

حدیث148

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اِنَّ اَخوَفَ ما اَخافُ عَلی اُمَّتی مِن بَعدی هذِهِ المَکاسِبُ المُحَرَّمَهُ وَ الشَّهوَهُ الخَفیهُ وَ الرِّبا؛

آنچه بیش از هر چیز بر امتم بعد از خود می ترسم، درآمدهای حرام، هواپرستی پنهان و رباست.

بحارالانوار، ج 103، ص 54، ح 26

حدیث149

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

العِبَادَهُ مَعَ أکلِ الحَرََامِ کَالبِنَاءِ عَلیَ الرَّمل؛

عبادت همراه با لقم? حرام، همچون ساختمانی است که بر ماسه بنا شده باشد.

بحار الأنوار، ج 84، ص 258

حدیث150

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

ایاکُمْ وَ الْحَلْفَ فَاِنَّهُ ینْفِقُ السِّلْعَهَ وَ یمْحَقُ الْبَرَکَهَ؛

از قسم خوردن بپرهیزید، چرا که کالا را تلف می کند و برکت را از بین می برد.

کافی، ج 5، ص 162، ح 4

حدیث151

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

لَیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِما اَو ضَرَّهُ اَو ماکرَهُ؛

از ما نیست کسی که با مسلمانی تقلّب کند، یا به او ضرر رساند و یا با وی حیله نماید.

(نهج الفصاحه، ح 2414)

حدیث152

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

اِذا اَرادَ اللّه ُ بِقَومٍ هَلکا ظَهَرَ فیهِمُ الرِّبا؛

هنگامی که خداوند بخواهد ملتی را نابود کند، رباخواری در میان آنان رواج می یابد.

(وسائل الشیعه، ج 18، ص 123، ح 17)

حدیث153

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

کثرَهُ الدَّین تُصَیرُ الصّادِقَ کاذِبا وَ المُنجِزَ مُخلِفا؛

بدهی بسیار، راستگو را دروغگو و خوش قول را بدقول می گرداند.

(غررالحکم، ج 4، ص 592، ح 7105 )

حدیث154

پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

اَلبِطالَهُ تُقِسی القَلبَ؛

بیکاری ، دل را سخت می کند.

(مسند الشهاب، ج 1، ص 188 )

حدیث155

امام حسن عسکری(علیه السلام) می فرمایند:

اعتدال و صرفه جویی در مصرف مال، اندازه ای دارد که اگر از آن بیش تر شود، بخل است.

بحارالانوار، ج17، ص 218.

حدیث156

قال الامام علی - علیه السلام - : لاتُحَقِّرُوا ضُعَفَا إخْوَانِکُمْ، فَإِنَّهُ مَنْ اِحْتَقَرَ مُؤمِناً لم یَجْمَعِ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بَیْنَهُمَا فی الْجَنَّهِ إِلا أَنْ یَتُوبَ.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: برادران خود را که دچار ضعف (مالی) هستند خوار و حقیر نشمارید که هر کس مومنی را خوار شمارد خدا در میان آنها در بهشت جمع نخواهد کرد مگر آنکه توبه کند.

«الخصال، ص 614، ح 10»

حدیث1

قال الامام علی - علیه السّلام - : الصّبرُ جنَّهٌ من الفاقَهِ.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبرو بردباری سپری در برابر فقر و تنگدستی است.

«بحار الانوار، ج 77، ص 240»

حدیث2

قال الامام علی - علیه السلام - : إظهَارُ الحِرصِ یُورِثُ الفَقرَ.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: حرص زدن موجب فقر می شود.

«بحار الانوار، ج 73، ص 162»

حدیث3

قال الامام الصّادق - علیه السّلام - : الغناءُ یُورِثُ الفقر.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: غناء و آوازه خوانی موجب فقر و تنگدستی می گردد.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 213»

حدیث4

قال الامام علی - علیه السّلام - : عَجِبتُ لِلبَخیلِ یَستَعجِلُ الفقرَ الذی مِنهُ هَرَبَ و یَفُوتُهُ الغِنَی الذی إیّاه طَلَبَ فَیَعیشُ فی الدّنیا عَیْشَ الفُقراء و یُحاسَبُ فی الاخرهِ حِسابَ الأغنیاء.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: در شگفتم از برای شخص بخیل که می شتابد به سوی تنگدستی و فقری که از آن گریزان است و مال و ثروتی را که می جوید از دست می دهد، لذا در دنیا مانند فقیران زندگی می کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش رسیدگی می شود.

«نهج البلاغه، حکمت 121»

حدیث5

قال الامام علی - علیه السّلام - : البُخلُ جِلبابُ المَسکَنَهِ.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بخل، جامه فقر و تهیدستی است.

«غررالحکم، ص 19»

حدیث6

قال الامام علی - علیه السلام - : مَنْ أسرف فی طَلبِ الدّنیا ماتَ فَقیراً.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: هر کس بیش از حد در طلب دنیا برآید، فقیر ازدنیا می رود.

غررالحکم، ص 329

حدیث7

قال الامام علی - علیه السلام - : التّبذیرُ عنوانُ الفاقَه.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: زیاده روی، مقدمه فقر و تنگدستی است.

غررالحکم، ص 21

حدیث8

قال الامام الصادق - علیه السلام - : أَیُّمَا رَجُل دَعَا عَلَی وَلَدِهِ أَورَثَهُ الفَقرَ.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: هر مردی که فرزند خود را نفرین کند، مبتلا به فقر می شود.

«بحار الأنوار، ج 104، ص 99»

حدیث9

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

اُوصیکُم بِالخَشیَهِ مِنَ اللّه ِ فِی السِّرِّ وَالعَلانِیَهِ . . . وَالاِکتِسابِ فِی الفَقرِ وَالغِنی ؛

شما را سفارش می کنم که در پنهان و آشکار از خدا بیم ورزید . . . و خواه در فقر و خواه در توانگری ، در پی کسبِ [روزی] باشید.

بحار الأنوار : 1 / 141 / 30

حدیث10

امام علی (علیه السلام) فرمودند :

تَرکُ التَّقدیرِ فِی المَعیشَهِ یورِثُ الفَقرَ؛

اندازه نگه نداشتن در گذران زندگی ، فقر به بار می آورد .

بحار الأنوار : 71 / 347 / 13 .

حدیث11

امام علی(علیه السلام ) فرمودند:

لا فَقرَ مَعَ حُسنِ تَدبیر؛

با برنامه ریزی صحیح ، فقر پدید نمی آید .

غرر الحکم : 10920 .

حدیث12

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

لا فَقرَ مَعَ حُسنِ ِ تَدبیرٍ؛

با برنامه ریزی صحیح ، فقر پدید نمی آید .

غرر الحکم : 10920 .

حدیث13

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله) :

شَرَفُ الدُّنیا الغِنی ، وشَرَفُ الآخِرَهِ التَّقوی ؛

مایه بزرگواری دنیا ، توانگری است ؛ و مایه بزرگواری آخرت ، تقوا .

کنز العمّال : 3 / 92 / 5650 .

حدیث14

امام علی علیه السلام :

اعتِیادُ الکِذبِ یُورِثُ الفَقرَ .

اعتیاد به دروغگویی ، فقر می آورد .

بحار الأنوار : 72 / 261 / 36

حدیث15

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

إذا رَأَیتُمُ الرَّجُلَ ألَمَّ اللّه ُ بِهِ الفَقرَ وَالمَرَضَ ؛ فَإِنَّ اللّه تَعالی یُریدُ أن یُصافِیَهُ .

چون کسی را دیدید که خداوند ، او را به ناداری و بیماری در میان گرفته ، [بدانید که] خداوند متعال ، اراده کرده است که او را پاک کند .

الفردوس ، جلد 1 ، صفحه 261 ، حدیث 1015 عن ، کنز العمّال ، جلد 6 ، صفحه 472 ، حدیث 16602

حدیث16

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

یا أبا ذَرٍّ ، إیّاکَ والسؤالَ فإنّهُ ذُلٌّ حاضرٌ ، وفَقرٌ تَتَعَجَّلُهُ ، وفیهِ حِسابٌ طَویلٌ یَومَ القِیامَهِ .

ای ابوذر !زنهار از درخواست و گدایی ، که در دنیا مایه خواری و فقر است و در روز قیامت حسابش طولانی است .

الفقیه : 4 / 375 / 5762 منتخب میزان الحکمه : 262

حدیث17

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

ما مِن عبدٍ فَتَحَ علی نَفسِهِ بابا مِن المَسألَهِ إلاّ فَتَحَ اللّه علَیهِ سَبعینَ بابا مِنَ الفَقرِ .

هیچ بنده ای دری از نیاز خواهی را به روی خود نگشود ، مگر آن که خداوند هفتاد دَرِ فقر را به روی او گشود .

جامع الأخبار : 379 / 1061 منتخب میزان الحکمه : 262

حدیث18

امام باقر (علیه السلام) فرمودند:

اَلبِرُّ وَ الصَّدَقَهُ یَنفیانِ الفَقرَ وَ یَزیدانِ فِی العُمرِ وَ یَدفَعانِ عَن صاحِبِهِما سَبعینَ میتَهَ سوءٍ ؛

کار خیر و صدقه، فقر را می بَرند، بر عمر می افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می کنند.

ثواب الاعمال، ص 141

حدیث19

امام باقر (علیه السلام) فرمودند:

کَنسُ البُیوتِ یَنفِی الفَقرَ؛

جارو کردن اتاق ها فقر را از بین می برد.

وسایل الشیعه، ج 3 ، ص 571، ح 2

حدیث20

امام موسی کاظم (علیه السلام) فرمودند:

اَداءُ الاَمانَهِ وَالصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخیانَهُ وَالْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛

ادای امانت و راستگویی روزی را زیاد می کند و خیانت و دروغگویی باعث فقر و نفاق می شود.

بحارالأنوار، ج 78، ص 327

حدیث21

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

اِتَّخِذُوا عِنْدَ الْفُقَراءِ اَیادی فَاِنَّ لَهُمْ دَوْلَهٌ یَوْمَ الْقیامَهِ؛

[با نیکی و کمک به نیازمندان] نزد آنان جایگاهی برای خود بیابید، که آنان روز قیامت مقام و منزلتی دارند.

کافی، ج 2، ص 103، ح 2

حدیث22

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلی اَئِمَّهِ الْعَدْلِ اَنْ یُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَهِ النّاسِ کَیْلا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقیرِ فَقْرُهُ؛

خداوند عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده که سطح زندگی خود را با مردم ناتوان برابر کنند تا فقیر را، فقرش برآشفته نکند.

نهج البلاغه، خطبه 209

حدیث23

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

لا غِنَی کالعَقلِ، و لا فَقرَ کالجَهلِ، و لا میراثَ کالاَدَب و لا ظَهیرَ کالمُشاوَرَه؛

هیچ ثروتی چون عقل و هیچ فقری چون جهل و هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نخواهد بود.

تحف العقول، ص89

حدیث24

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَلعَفافُ زِینَهُ الفَقرِ، وَ الشُّکرُ زِینَهُ الغِنَی.

خویشتن داری، زینت فقر است و سپاس گزاری زینت غنا و توانگری.

تحف العقول، ص75

حدیث25

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

نَظِّفوا بُیوتَکُم مِن حَوکِ العَنکَبوتِ، فَاِنَّ تَرکَهُ فِی البَیتِ یورِثُ الفَقرَ؛

خانه های خود را از تار عنکبوت پاک کنید، زیرا باقی گذاشتن آن در خانه، فقر می آورد.

وسائل الشیعه، ج 3، ص 575، ح 2

حدیث26

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَلمانَهُ تَجُرُّ الرِّزقَ، وَالخیانَهُ تَجُرُّ الفَقرَ؛

امانتداری روزی می آورد و خیانت در امانت فقر.

بحارالأنوار، ج78، ص60، ح138

حدیث27

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

اَلوُضوءُ قَبلَ الطَّعامِ یَنفِی الفَقرَ، وَ بَعدَهُ یَنفِی الهَمَّ وَ یُصَحِّحُ البَصَرَ؛

شستن دست قبل از غذا، فقر را و پس از غذا، غم و اندوه را برطرف می کند و به چشم سلامتیمی بخشد.

مکارم الاخلاق، ص 139

حدیث28

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

لا فقرَ اَشدُّ مِنَ الجَهلِ ، لا مالَ اَعودُ مِن العَقلِ؛

هیچ تهیدستی سخت تر از نادانی و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست.

اصول کافی،ج1،ص30

حدیث29

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاُْمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاَْغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَهُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی النِّساءِ اَحْسَنُ؛

عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.

نهج الفصاحه، ح 2006

حدیث30

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

اُمِرْتُ اَن آخُذَ الصَّدَقَهَ مِن اَغْنیاءِکُم فَاَرُدَّها فی فُقَراءِکُم؛

من مأمورم که صدقه (و زکات) را از ثروتمندانتان بگیرم و به فقرایتان بدهم.

مستدرک الوسائل، ج 7، ص 105

حدیث31

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه ُ وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه ُ وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه ُ وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه ُ؛

هر کس میانه روی کند، خداوند بی نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.

کافی، ج 4 ، ص 95، ح 1

حدیث32

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

قُلْتُ لاَِبی عَبْدِ اللّه ِ علیه السلام : اُطْعِمُ سائِلاً لا اَعْرِفُهُ مُسْلِما؟ فَقالَ: نَعَمْ اَعْطِ مَنْ لا تَعْرِفُهُ بِوِلایَهٍ وَ لا عَداوَهٍ لِلْحَقِّ اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ: «و قولوا لِلنّاسِ حُسْنا» و لا تُطْعِمْ مَنْ نَصَبَ لِشَیْ ءٍ مِنَ الْحَقِّ اَوْ دَعا اِلی شَیْ ءٍ مِنَ الْباطِلِ؛

آیا به فقیری که نمی دانم مسلمان است غذا بدهم؟ حضرت فرمود: آری، به کسی که نمی دانی دوست است یا دشمن حق، غذا بده؛ زیرا خداوند می فرماید: «با مردم به نیکی سخن بگویید» ولی به کسی که با حق دشمنی می کند و یا به باطلی دعوت می کند غذا مده.

کافی، ج 4، ص 13

حدیث33

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

قُلتُ لاَِبی عَبدِ اللّه ِ علیه السلام: اُطعِمُ سائِلاً لا اَعرِفُهُ مُسلِما؟ فَقالَ: نَعَم اَعطِ مَن لا تَعرِفُهُ بِوِلایَهٍ وَ لا عَداوَهٍ لِلحَقِّ اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ: و قولوا لِلنّاسِ حُسنا» و لا تُطعِم مَن نَصَبَ لِشَیْ ءٍ مِنَ الحَقِّ اَو دَعا اِلی شَیْ ءٍ مِنَ الباطِلِ؛

آیا به فقیری که نمی دانم مسلمان است غذا بدهم؟ حضرت فرمود: آری، به کسی که نمی دانی دوست است یا دشمن حق، غذا بده؛ زیرا خداوند می فرماید: با مردم به نیکی سخن بگویید» ولی به کسی که با حق دشمنی می کند و یا به باطلی دعوت می کند غذا مده.

کافی، ج 4، ص 13

حدیث34

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

إِنَّ السَّرَفَ یورِثُ الفَقرَ وَإِنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی؛

اسراف باعث فقر و میانه روی موجب بی نیازی می شود .

وسائل الشیعه، ج15، ص258، ح8

حدیث35

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

غَسلُ الرَّأسِ بِالخَطمیِّ اَمانٌ مِنَ الصُّداعِ وَ بَراءَهٌ مِنَ الفَقرِ وَ طَهورٌ لِلرَّأسِ مِنَ الحَزاز؛

شستن سر با خطمی، مایه ایمنی از سر درد، برکنار ماندن از فقر و پاکیزگی سر از شوره است.

ثواب الاعمال، ص 19

حدیث36

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ الجَمالَ وَ التَّجمیلَ وَ یَکرَهُ البُؤسَ وَ التَّباؤسَ فَاِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَنعَمَ عَلی عَبدٍ نِعمَهً اَحَبَّ اَن یَری عَلَیهِ اَث_َرَها. قیلَ: وَ کَیفَ ذلِکَ؟ قالَ: یُنَظِّفُ ثَوبَهُ وَ یُطَیِّبُ ریحَهُ وَ یُجَصِّصُ دارَهُ وَ یَکنِسُ أفنیَتَهُ حَتّی اِنَّ السِّراجَ قَبلَ مَغیبِ الشَّمسِ یَنفِی الفَقرَ وَ یَزیدُ فِی الرِّزقِ؛

امام صادق علیه السلام : خداوند زیبایی و خودآرایی را دوست دارد و از فقر و تظاهر به فقر بیزار است. هرگاه خداوند به بنده ای نعمتی بدهد، دوست دارد اثر آن را در او ببیند. عرض شد: چگونه؟ فرمودند: لباس تمیز بپوشد، خود را خوشبو کند، خانه اش را گچکاری کند، جلوی در حیاط خود را جاروکند، حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب خورشید فقر را می برد و روزی را زیاد می کند.

امالی طوسی، ص 275، ح 526

حدیث37

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

اِغسِلُوا اَیدیَکُم قَبلَ الطَّعامِ وَ بَعدَهُ فَاِنَّهُ یَنفِی الفَقرَ وَ یَزیدُ فِی العُمُرِ؛

دست هایتان را قبل و بعد از غذا خوردن بشویید، که فقر را می بَرَد و بر عمر می افزاید.

محاسن ، ج 2، ص 202، ح 1594

حدیث38

امام سجاد(علیه السلام) فرمودند:

طلبُ الحوائج الی النّاس مذلهٌ للحیاه و مذهبهٌ للحیاء واستخفافٌ بالوقار وهو الفقرُ الحاضرُ و قلهُ طلب الحوائج الی الناس هو الغنیُ الحاضرُ ؛

دست حاجت بسوی مردم دراز کردن ، باعث خواری انسان در زندگی می شود و حیاء و شرم را از بین می برد، وقار و سنگینی انسان را پایین می آورد و همین خود نیز فقر نقد است. یعنی فقر منحصر به نداشتن پول نیست . فقر یعنی نیازنداشتن پول نیاز و فقر است. اظهار این نیازها هم عین فقر است به هر نسبت که انسان کمتر دست حاجت پیش مردم دراز کند، به نوعی ، به غنا و بی نیازی نقد نائل شده است.

تحف العقول ص 286

حدیث39

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

مَن قَبَضَ یَدَهُ مَخافَهَ الفَقرِ فَقَد تَعَجَّلَ الفَقرَ ؛

هر کس از ترس فقر ، دست از بخشش فرو بندد ، به سوی فقر شتافته است .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث7877

حدیث40

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

ألا وَ إنَّ مِنَ البَلاءِ الفاقَهَ وَأشَدُّ مِنَ الفاقَهِ مَرَضُ البَدَنِ وَأشَدُّ مِن مَرَضِ البَدَنِ مَرَضُ القَلبِ ؛

آگاه باشید که تنگ دستی از جمله بلاهاست و بدتر از آن، بیماری جسم است و بدتر از آن، بیماری دل .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2775

حدیث41

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

اَلغِنی وَالفَقرُ یَکشِفانِ جَواهِرَ الرِّجالِ وَ أوصافَها ؛

توانگری و ناداری، گوهرها و ویژگی های مردان را آشکار می کند .

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1154

حدیث42

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

اللّهُمّ إنّی أعوذُ بکَ مِن الکُفرِ والفَقرِ ، فقالَ رجُلٌ : أیَعدِلانِ ؟ قالَ : نَعَم؛

بار خدایا ! من از کفر و فقر به تو پناه می برم. مردی عرض کرد: آیا این دو با هم برابرند ؟ فرمودند: آری .

کنز العمّال : 16687

حدیث43

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

لولا رَحمَهُ ربِّی علَی فُقَراءِاُمَّتِی کادَ الفَقرُ یَکونُ کُفرا؛

اگر رحمت پروردگار من به فقرای امّت من نبود ، نزدیک بود که فقر به کفر بینجامد.

جامع الأخبار : 300 / 817

حدیث44

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الفَقرُ سَوادُ الوَجهِ فی الدّارَینِ ؛

فقر ، (مایه) سیه رویی در هر دو جهان است .

عوالی اللآلی : 1 / 40 / 41

حدیث45

الفَقرُ أشَدُّ مِن القَتلِ ؛

فقر بدتر و سخت تر از کشته شدن است .

جامع الأخبار : 299 / 816

حدیث46

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

ما مِن عبدٍ فَتَحَ علی نَفسِهِ بابا مِن المَسألَهِ إلاّ فَتَحَ اللّه ُ علَیهِ سَبعینَ بابا مِنَ الفَقرِ؛

هیچ بنده ای دری از نیاز خواهی را به روی خود نگشود، مگر آن که خداوند هفتاد دَرِ فقر را به روی او گشود.

جامع الأخبار : 379 / 1061

حدیث47

امام علی علیه السلام :

ضَرَرُ الفَقرِ أحمَدُ مِن أشَرِ الغِنی؛

زیان فقر، پسندیده تر از سرمستی توانگری است .

غرر الحکم : 5904

حدیث48

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الفَقرُ خَیرٌ مِن الغِنی ، إلاّ مَن حَمَلَ فی مَغرَمٍ وأعطی فی نائبَهٍ؛

فقر بهتر ازتوانگری است ، مگر (در مورد) کسی که غرامت و تاوانی را (از سوی تنگدستی) بپردازد یا در گرفتاریها به دیگران کمک کند .

بحار الأنوار : 72 / 56 / 86

حدیث49

امام صادق علیه السلام :

فی مُناجاهِ موسی علیه السلام :یا موسی ، إذا رَأیتَ الفَقرَ مُقبِلاً فَقُل : مَرحَبا بشِعارِ الصالِحینَ ، وإذا رأیتَ الغِنی مُقبِلاً فَقُل : ذَنبٌ عُجِّلَت عُقوبَتُهُ ؛

در نجواهای خداوند م_تعال با موسی علیه السلام آمده است : ای موسی ! هرگاه دیدی که فقر روی آورده است ، بگو : خوش آمدی ، ای بالاپوش صالحان ! و هرگاه دیدی که ثروت و توانگری روی آورده است ، بگو : (این به خاطر) گناهی است که کیفرش به سوی من شتافته است .

الکافی : 2 / 263 / 12

حدیث50

امام صادق علیه السلام :

غِنیً یَحجُزُکَ عنِ الظُّلمِ خَیرٌ مِن فَقرٍ یَحمِلُکَ علَی الإثم؛

ثروتی که تو را از س_ت_م باز دارد ، بهتر از فقری است که تو را به گناه کشاند.

الفقیه : 3 / 166 / 3614

حدیث51

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَنِ استَذَلَّ مؤمِنا أو مؤمِنَهً أو حَقَّرَهُ لِفَقرِهِ أو قِلَّهِ ذاتِ یَدِهِ ، شَهَرَهُ اللّه ُ تعالی یومَ القِیامَهِ ثُمّ یَفضَحُهُ؛

هر کس مرد یا زن مؤمنی را به سبب تهیدستی یا اندک بودن مال و داراییش خوار شمارد یا تحقیر کند، خداوند متعال در روز قیامت او را (بدین کار زشتش) شهره و سپس رسوایش سازد.

بحار الأنوار : 72 / 44 / 52

حدیث52

امام علی علیه السلام :

لاتُحَقِّروا ضُعفاءَ إخوانِکُم ؛ فإنّهُ مَنِ احتَقَرَ مُؤمِنا لم یَجمَعِ اللّه ُ عز و جل بینهما فی الجنّهِ إلاّ أن یتوبَ؛

برادران تهیدست خود را تحقیر نکنید؛ زیرا هر کس مؤمنی را حقیر شمارد، خداوند عز و جل میان آن دو در بهشت جمع نکند، مگر این که توبه نماید.

الخصال : 614 / 10

حدیث53

امام رضا علیه السلام :

مَن لَقِیَ فقیرا مُسلِما فَسَلَّمَ علَیهِ خِلافَ سَلامِهِ علَی الغَنیِّ ، لَقِیَ اللّه َ عز و جل یَومَ القِیامَهِ وهُو علَیهِ غَضبانُ؛

هر کس ب__ا مسلمانی فقیر رو به رو شود و به او سلامی متفاوت با سلامی کند که به ثروتمند می کند، روز قیامت خداوند عز و جل را دیدار کند در حالی که خدا از او در خشم است .

أمالی الصدوق : 359 / 5

حدیث54

امام صادق علیه السلام :

إنّ اللّه َ جلَّ ثناؤهُ لَیَعتَذِرُ إلی عَبدِهِ المؤمنِ الُمحْوِجِ فی الدنیا کما یَعتَذِرُ الأخُ إلی أخیهِ ، فیَقولُ : وعِزَّتی وجَلالی ، ما أحوَجتُکَ فی الدنیا مِن هَوانٍ کانَ بِکَ عَلَیَّ ، فارفَعْ هذا السَّجْفَ فانظُرْ إلی ما عَوَّضتُکَ مِن الدنیا . قالَ : فَیَرفَعُ فیَقولُ : ما ضَرَّنی ما مَنَعتَنی مع ما عَوَّضتَنی؟!؛

(در روز ق_ی_امت) خ_داوندج_لّ ثناؤه، همچنان که برادری از برادرش پوزش می خواهد ، از بنده مؤمن نیازمند خود در دنیا، عذر می خواهد و می فرماید: به عزّت و جلالم سوگند که من تو را در دنیا از سر خواریت نزد من، محتاج نکردم. اکنون این سرپوش را بردار و ببین به جای دنیا به تو چه داده ام. او سرپوش را بردارد و گوید: با این عوضی که به من دادی مرا چه زیان اگر آنچه را در دنیا از من گرفتی.

الکافی : 2 / 264 / 18

حدیث55

امام علی علیه السلام :

العَفافُ زینَهُ الفَقرِ؛

خویشتنداری (و مناعت طبع) زیور فقر است .

نهج البلاغه: حکمت 68

حدیث56

امام صادق علیه السلام :

أشَدُّ شیءٍ مَؤونهً إخفاءُ الفاقَهِ ؛

دشوارترین و پر زحمت ترین کارها، پوشیده داشتن فقراست.

بحار الأنوار : 78 / 249 / 87

حدیث57

امام صادق علیه السلام :

الَیمینُ الصَّبرُ الکاذِبَهُ تُورِثُ العَقِبَ الفَقْرَ ؛

سوگند اجباری دروغ برای بازماندگان فقر به بار می آورد .

بحار الأنوار : 104 / 209 / 19

حدیث58

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الحَجّ یَنْفیالفَقرَ؛

حجّ، فقر و تهیدستی را از بین می برد.

تحف العقول : 7

حدیث59

امام صادق علیه السلام :

مَن حَجَّ ثَلاثَ حِجَجٍ لَم یُصِبْهُ فَقرٌ أبَدا؛

هر کس سه بار حجّ به جا آورد ، هرگز به فقر گرفتار نیاید .

الخصال : 117 / 101

حدیث60

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

ما رأیتُ شَیئا أسْرَعَ غِنیً ولا أنْفی للفَقرِ مِن إدْمانِ حَجِّ هذا البَیتِ؛

ندیده ام که چیزی همانند مداومت بر زیارت این خانه(خانه خدا) چنان سریع توانگری آورد و فقر را بزداید .

أمالی الطوسیّ : 694 / 1478

حدیث61

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

صِلَهُ الرَّحِمِ تَزیدُ فیالعُمرِ ، وتَنفی الفَقرَ؛

صله رحم، عمر را زی__اد می کند و فقر را از بین می برد .

بحار الأنوار : 74 / 103 / 61

حدیث62

امام علی علیه السلام :

داوُوا الفَقرَ بالصَّدقَهِ والبَذلِ؛

فقر را باصدقه و بخشش ، درمان کنید .

غرر الحکم : 5156

حدیث63

امام باقر علیه السلام :

البِرُّ وصَدقَهُ السِّرِّیَنفِیانِ الفَقرَ؛

نیکی کردن و صدقه نهانی، فقر را از بین می برند.

بحار الأنوار : 74 / 81 / 83

حدیث64

امام صادق علیه السلام :

ضَمِنتُ لِمَنِ اقتَصَدَأن لا یَفتَقِرَ؛

من برای کسی که میانه روی (و صرفه جویی) کند ، ضمانت می کنم که فقیر نشود .

الخصال : 9 / 32

حدیث65

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَنِ اقتَصَدَ أغناهُ اللّه؛

هر که میانه روی کند ، خداوند توانگرش گرداند .

تنبیه الخواطر : 1 / 167

حدیث66

امام باقر علیه السلام :

کَنسُ البُیوتِ یَنفی الفَقرَ؛

جارو کردن اتاق ها فقر را از بین می برد .

وسائل الشیعه : 3/ 571 / 2

حدیث67

امام علی علیه السلام :

کَثرَهُ المالِ تُفسِدُ القُلوبَ وتُنشِئُ الذُّنوبَ ؛

فراوانی مال و ثروت، دل ها را تباه می کند و گناهان را پدید می آورد .

غرر الحکم : 7109

حدیث68

امام صادق علیه السلام :

فیما ناجَی اللّه ُ عز و جل بهِ موسی علیه السلام : ... لا تَغبِطْ أحَدا بکَثرَهِ المالِ ؛ فإنَّ مَعَ کَثرَهِ المالِ تَکثُرُ الذُّنوبُ لِواجِبِ الحُقوقِ؛

از جمله نجواهای خداوند متعال با موسی علیه السلام این بود : به ثروت زیاد هیچ کس غبطه مخور ؛ زیرا ثروت زیاد مایه گناهان زیاد می شود . چون حقوقی بر آن واجب می گردد .

الکافی : 2 / 135 / 21

حدیث69

امام صادق علیه السلام :

طَلَبتُ فَراغَ القلبِ فوَجَدتُهُ فی قِلَّهِ المالِ ؛

آسایش دل را جستجو کردم و آن را در کمی مال و ثروت یافتم .

مستدرک الوسائل : 12 / 174 / 13810

حدیث70

امام رضا علیه السلام :

لایَجتَمِعُ المالُ إلاّ بخِصالٍ خَمسٍ: بِبُخلٍ شَدیدٍ ، وأمَلٍ طَویلٍ ، وحِرصٍ غالِبٍ ، وقَطیعَهِ الرَّحِمِ ، وإیثارِ الدُّنیا علَی الآخِرَهِ؛

مال و ثروت جمع نشود ، مگر با داشتن پنج خصلت : بخل شدید ، آرزوی دراز ، حرص چیره (بر جان) ، رسیدگی نکردن به خویشان و ترجیح دنیا بر آخرت .

الخصال : 282 / 29

حدیث71

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن کَسَبَ مالاً مِن غیرِ حِلِّهِ أفقَرَهُ اللّه ُ؛

هر کس مالی را به ناروا کسب کند، خداوند او را فقیر گرداند .

أمالی الطوسیّ : 182 / 306

حدیث72

امام باقر علیه السلام :

إنَّ أهلَ التَّقوی هُمُ الأغنیاءُ ، أغناهُمُ القَلیلُ مِن الدنیا فَمَؤونَتُهُم یَسِیرَهٌ ؛

به راستی ک_ه پ_رهیزگاران، همان ت_وانگرانند، اندکی از دنیا آنان را بی نیاز کرده و از این رو، مخارجشان سبک و اندک است.

تحف العقول: 287

حدیث73

امام علی علیه السلام :

مَن أصبَحَ والآخِرَهُ هَمُّهُ استَغنی بغَیرِ مالٍ ، واستَأنَسَ بغَیرِ أهلٍ، وعَزَّ بغَیرِ عَشیرَهٍ؛

هر که روز خود را آغاز کند در حالی که آخرت همّ و غم او باشد، با وجود ناداری، توانگر باشد و با وجود بی کسی، تنها نباشد وبدون داشتن ایل و تبار، نیرومند باشد.

أمالی الطوسیّ : 580 / 1198

حدیث74

امام صادق علیه السلام:

مَن رُزِقَ ثلاثا نالَ ثلاثا وهُو الغِنَی الأکبَرُ: القَناعَهُ بما اُعطِیَ، والیَأسُ مِمّا فی أیدِی الناسِ، وتَرکُ الفُضولِ؛

ه_ر که س_ه چیز روزی_ش شود، به سه چیز دست یابد و این بزرگترین توانگری است: قانع بودن به آنچه عطایش شده است، چشم امید برکندن از آنچه مردم دارند و ترک زیادیها (و فزونخواهی).

تحف العقول : 318

حدیث75

الغِنَی الأکبَرُ الیَأسُ عَمّا فی أیدِی الناسِ .

بزرگترین توانگری چشم نداشتن به آنچه در دست مردم است.

نهج البلاغه : حکمت 342

حدیث76

امام علی علیه السلام :

مَنِ استَغنی باللّه افتَقَرَ الناسُ إلَیهِ ؛

هر که به خدا توانگر شود ، مردم به او نیازمند گردند .

کشف الغمّه : 3 / 137

حدیث77

امام صادق(علیه السلام):

من قَنِعَ بما رَزَقَهُ اللّه ُ فهُو مِن أغنَی الناسِ .

هر که به آنچه خداوند روزیش کرده است قانع باشد، توانگرترین مردم است .

الکافی : 2 / 139 / 9

حدیث78

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم):

مَن أرادَ أن یَکونَ أغنَی الناسِ فَلْیَکُنْ بما فی یَدِ اللّه أوثَقَ مِنهُ بما فی یَدِ غَیرِهِ؛

هر که می خواهد توانگرترین مردم باشد، بایدبه آنچه در دست خداست اطمینان بیشتری داشته باشد، تا به آنچه در دست جز اوست .

الکافی : 2 / 139 / 8

حدیث79

امام هادی علیه السلام :

الغِنی قِلَّهُ تَمَنِّیکَ والرِّضا بما یَکفِیکَ . الفَقرُ شَرَهُ النّفسِ وشِدَّهُ القُنُوطِ؛

توانگری، آن است که آرزو کم داشته باشی و به آنچه تو را بسنده می کند خرسند باشی و فقر ، عبارت است از سیری ناپذیری نفس و نومیدی شدید .

الدّره الباهره : 41 منتخب میزان الحکمه: 434

حدیث80

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

نِعمَ العَونُ علی تَقوَی اللّه الغِنی؛

ت_وانگری ، چه ن_یکو ی_اوری اس_ت برای پرهیزگاری از خدا .

مستدرک الوسائل : 13 / 15 / 14598

حدیث81

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

إنَّ الشَّیطانَ قالَ : لن یَنجُوَ مِنّی الغَنِیُّ مِن إحدی ثلاثٍ : إمّا أن اُزَیِّنَهُ فی عَینِهِ فَیَمنَعَهُ مِن حَقِّهِ ، وإمّا أن اُسَهِّلَ علَیهِ سبیلَهُ فَیُنفِقَهُ فی غیرِ حَقِّهِ ، وإمّا أن اُحَبِّبَهُ إلَیهِ فَیَکسِبَهُ بغیرِ حَقِّهِ؛

شیطان گفت : آدم توانگر از چنگ من خلاصی ندارد و او را به یکی از این سه چیز گرفتار می کنم : یا مال و ثروت را در نظر او می آرایم که در نتیجه، از پرداخت حقوق مالی خویش، خودداری می ورزد یا راههای مصرف آن را برایش آسان می کنم که در نتیجه ، آنها را به ناحقّ خرج می کند و یا مال و ثروت را محبوب او می گردانم که در نتیجه، آن را از راههای ناروا به دست می آورد.

کنز العمّال : 16677

حدیث82

پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) در جایی دیگر می فرمایند :

ما قَلَّ وکَفی خَیرٌ مِمّا کَثُرَ وألهی؛

روزی اندک و بسنده ، بهتر است از روزی بسیار و بازدارنده (از یاد خدا) .

أمالی الصدوق : 395 / 1

حدیث83

امام علی علیه السلام :

اعتِیادُ الکِذبِ یُورِثُ الفَقرَ؛

اعتیاد به دروغگویی ، فقر می آورد .

بحار الأنوار : 72 / 261 / 36

حدیث84

امام باقر علیه السلام:

لأبی النُّعمانِ: لا تَستَأکِلْ بِنا الناسَ ، فلا یَزیدَکَ اللّه ُ بذلکَ إلاّ فَقرا؛

- به ابو نعمان- : ما را وسیله سرکیسه کردن مردم قرار مده ؛ زیرا با این کار ، خداوند بر فقر تو می افزاید .

بحار الأنوار : 78 / 184 / 11

حدیث85

امام صادق علیه السلام:

عن آبائهِ علیهم السلام: مَن لم یَسألِ اللّه َ مِن فَضلِهِ افتَقَرَ؛

- از پدران بزرگوارش- : هر که از فضل خدا نطلبد، فقیر شود .

بحار الأنوار : 76 /316 /6

حدیث86

امام صادق علیه السلام :

أیُّما رَجُلٍ دَعا علی ولَدِهِ أورَثَهُ الفَقرَ؛

هر مردی که فرزند خود را نفرین کند ، فقر برایش به ارث گذارد .

بحار الأنوار : 104 / 99 / 77

حدیث87

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

مَن تَفاقَرَ افتَقَرَ؛

کسی که دم از ناداری زند ، نادار شود .

بحار الأنوار : 76 / 316 / 6

حدیث88

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :

الأمانَهُ تَجلِبُ الغَناءَ ، والخِیانَهُ تَجلِبُ الفَقرَ؛

امانتداری، ت_وان_گ_ری می آورد و خیانت (در امانت) به فقر می کشاند .

بحار الأنوار : 75 / 114 / 6

حدیث89

قال الصادق - علیه السلام -:

الوضوء قبل الطعام و بعده یذهبان الفقر؛

وضو پیش از غذا و بعد از غذا، فقر را از بین می برد.

(وسائل الشیعه ، ج 1، ص 256)

حدیث90

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من سأل من غیر فقر فکأنّما یأکل الخمر؛

هر که فقیر نباشد و سؤال کند گوئی شراب خورده است.

نهج الفصاحه

حدیث91

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من استعفّ أعفّه اللَّه و من استغنی أغناه اللَّه؛

هر که عفت جوید خدایش عفت دهد و هر که غنا طلبد خدایش غنی کند.

نهج الفصاحه

حدیث92

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من تفاقر افتقر؛

هر که فقیری کند، فقیر شود.

نهج الفصاحه

حدیث93

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما أملق تاجر صدوق؛

تاجر راست گو فقیر نشود.

نهج الفصاحه

حدیث94

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما أخشی علیکم الفقر و لکنّی أخشی علیکم التّکاثر و ما أخشی علیکم الخطاء، و لکنّی أخشی علیکم التّعمّد؛

از فقر بر شما بیم ناک نیستم بلکه بیم دارم به کثرت اموال تفاخر کنید، از خطا بر شما بیم ناک نیستم بلکه از تعمد بیم دارم.

نهج الفصاحه

حدیث95

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما أحد أکثر من الرّبا إلّا کان عاقبه أمره إلی قلّه؛

هر که ربا فراوان خورد سر انجام او به فقر انجامد.

نهج الفصاحه

حدیث96

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما فتح رجل علی نفسه باب مسأله إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛

هیچ کس دری از سؤال بروی خود نگشاید مگر خدا دری از فقر به روی او بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث97

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ما ینتظر أحدکم من الدّنیا إلّا غنی مطغیا أو فقرا منسیا أو مرضا مفسدا أو هرما مفنّدا أو موتا مجهزا؛

از دنیا چه انتظار دارید، جز غنائی که طغیان آرد یا فقری که نسیان آرد یا مرضی که فساد آرد یا پیریی که زبونی آرد یا مرگی که به سرعت از پا درآرد.

نهج الفصاحه

حدیث98

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لا ندم من استشار و لا افتقر من اقتصد؛

هر که مشورت کند پشیمان نشود و هر که میانه روی کند فقیر نگردد.

نهج الفصاحه

حدیث99

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لا فاقه لعبد یقرأ القرآن و لا غنی له بعده؛

بنده ای که قرآن خواند فقیر نشود و او را بالاتر از قرآن بی نیازی ای نیست.

نهج الفصاحه

حدیث100

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لیبشر فقراء المؤمنین بالفراغ یوم القیامه قبل الأغنیاء بمقدار خمسمائه عام هؤلاء فی الجنّه ینعمون و هؤلاء یحاسبون؛

مؤمنان فقیر را بشارت که روز قیامت به اندازه پانصد سال زودتر از اغنیا فارغ شوند آنان در بهشت متنعمند و اینان حساب پس می دهند.

نهج الفصاحه

حدیث101

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

لو تعلمون ما لکم عند اللَّه لأحببتم أن تزدادوا فاقه و حاجه؛

(ای فقیران) اگر بدانید پیش خدا چه ها دارید دوست خواهید داشت فقر و حاجت شما بیشتر شود.

نهج الفصاحه

حدیث102

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

کاد الفقر أن یکون کفرا؛

بیم آن است که فقر به کفر انجامد.

نهج الفصاحه

حدیث103

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الفقر شین عند النّاس و زین عند اللَّه یوم القیامه؛

فقر پیش مردم زبونی است و روز قیامت پیش خدا زینت است.

نهج الفصاحه

حدیث104

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الفقر أمانه فمن کتمه کان عباده؛

فقر امانتی است و هر که آن را پوشیده دارد، عبادتی باشد.

نهج الفصاحه

حدیث105

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

غسل الإناء و طهاره الفناء یورثان الغنی؛

شستن ظرفها و پاکیزگی حیاط، مایه غناست.

نهج الفصاحه

حدیث106

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الزّنا یورث الفقر؛

زنا مایه فقر است.

نهج الفصاحه

حدیث107

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

الخیانه تجرّ الفقر؛

خیانت مایه فقر است.

نهج الفصاحه

حدیث108

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

خیر النّاس مؤمن فقیر یعطی جهده؛

بهترین مردم مؤمن فقیری است که به قدر توانائی خود انفاق کند.

نهج الفصاحه

حدیث109

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ثلاث أقسم علیهنّ: ما نقص مال قطّ من صدقه فتصدّقوا و لا عفا رجل عن مظلمه ظلمها إلّا زاده اللَّه تعالی بها عزّا فاعفوا یزدکم اللَّه عزّا و لا فتح رجل علی نفسه باب مسأله یسأل النّاس إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛

سه چیز است که در باره آن قسم می خورم: هیچ وقت مال از صدقه کاهش نگیرد پس صدقه بدهید و هیچ کس ستمی را که بر او رفته است نبخشد مگر آنکه خداوند عزت او را بیافزاید پس ببخشید تا خداوند عزت شما را بیفزاید و هیچ کس در سؤال را بر خود نگشاید و تن به سؤال ندهد مگر آنکه خداوند در فقر را بر او بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث110

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

تحفه المؤمن فی الدّنیا الفقر؛

ارمغان مؤمن در این جهان فقر است.

نهج الفصاحه

حدیث111

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ اللَّه یحبّ إذا أنعم علی عبده أن یری أثر نعمته علیه و یبغض البؤس و التّباؤس؛

خدا دوست دارد که وقتی به کسی نعمت داد اثر نعمتش بر او آشکار دیده شود و از فقر و اظهار فقر بیزار است.

نهج الفصاحه

حدیث112

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اللّهمّ إنّی أعوذ بک من الفقر و القلّه و الذّلّه و أعوذ بک من أن أظلم أو أظلم؛

خدایا از فقر و تنگدستی و ذلت به تو پناه می برم و از ستم کشی و ستمگری به تو پناه می برم.

نهج الفصاحه

حدیث113

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اللّهمّ أحینی مسکینا و توفّنی مسکینا و احشرنی فی زمره المساکین و إنّ أشقی الأشقیاء من اجتمع علیه فقر الدّنیا و عذاب الآخره؛

خدایا مرا در زندگی فقیر دار و فقیر بمیران و در صف فقیران محشور ساز، بدبخت تر از همه بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم داشته باشد.

نهج الفصاحه

حدیث114

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أکبر أمّتی الّذین لم یعطوا فیبطروا و لم یقتر علیهم فیسألوا؛

بزرگترین افراد امت من آنها هستند که نه چندان توانگرند که خود را گم کنند و نه چندان فقیرند که دست به سؤال گشایند.

نهج الفصاحه

حدیث115

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

ارحموا عزیزا ذلّ و غنیّا افتقر و عالما ضاع بین جهّال؛

بر سه کس رحم کنید، عزیزی که خوار شده و ثروتمندی که فقیر گشته و دانشمندی که میان جاهلان گمنام مانده.

نهج الفصاحه

حدیث116

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أربعه یبغضهم اللَّه تعالی: البیّاع الحلّاف و الفقیر المختال و الشّیخ الزّانی و الإمام الجائر؛

چهار کس را خداوند دشمن دارد، فروشنده قسم خور، فقیر متکبر و پیر زنا کار و پیشوای ستمگر.

نهج الفصاحه

حدیث117

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا رأیتم العبد ألّم اللَّه به الفقر و المرض فإنّ اللَّه یرید أن یصافیه؛

وقتی دیدید خداوند فقر و مرض را بر بنده ای فرود آورد، می خواهد او را تصفیه کند.

نهج الفصاحه

حدیث118

پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل غناه فی نفسه و تقاه فی قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بین عینیه؛

وقتی خدا برای کسی نیکی خواهد ثروتش را در روحش و تقوایش را در قلبش قرار میدهد و وقتی برای کسی بدی خواهد فقر را پیش چشم او جای می دهد.

نهج الفصاحه

حدیث119

امام هادی (علیه السلام) می فرمایند:

الفقر شره النفس و شده القنوط؛

فقر آزمندی نفس است و ناامیدی بسیار .

بحار الانوار ، ج 78 ، ص 368

حدیث120

قالَ الاْمامُ الْحُسَیْن - علیه السلام - :

أَهْلَکَ النّاسَ إثْنانِ: خَوْفُ الْفَقْرِ، وَ طَلَبُ الْفَخْرِ ؛

امام حسین - علیه السلام - فرمودند:

دو چیز مردم را هلاک و بیچاره گردانده است: یکی ترس از این که مبادا در آینده فقیر و نیازمند دیگران گردند. و دیگری فخر کردن _ در مسائل مختلف _ و مباهات بر دیگران است.

بحارالأنوار، ج 75، ص 54، ح 96

حدیث121

امام علی (علیه السلام)می فرمایند:

کسی که به تبذیر افتخار کند به افلاس و نداری دچار شده و حقیر گردد.

(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)

حدیث122

امام علی (علیه السلام)می فرمایند:

اسراف نشانه و سرآغاز فقر و نیازمندی است.

(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)

حدیث123

حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

هر که میانه روی کند خدا بی نیازش کند و هر که اسراف کند خدا فقیرش کند و هر که فروتنی کند خدایش بردارد و هر که بزرگی فروشد خدایش در هم شکند.

(نهج الفصاحه ، ح 2939)

حدیث124

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

هر که میانه روی کند فقیر نشود.

(نهج الفصاحه ، ح 2601)

حدیث125

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:

آزمند همواره فقیر است هر چند تمام دنیا را مالک شود.

(شرح غررالحکم ، ج 2، ص 39)

حدیث126

رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

زنا مایه فقر است.

نهج الفصاحه ، حدیث 1711

حدیث127

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :

مَنْ فَتَحَ بابَ مَسْأَلَهٍ فَتَحَ اللّه ُ لَهُ بابَ فَقْرٍ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَهِ وَ مَنْ فَتَحَ بابَ عَطیَّهٍ ابْتِغاءً لِوَجْهِ اللّه ِ اَعْطاهُ اللّه ُ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآخِرَهِ؛

هر کس درِ درخواستی از مردم را به روی خود باز کند، خداوند برای او درِ فقری را در دنیا و آخرت باز می کند و هر کس درِ بخششی را برای مردم به خاطر خدا باز کند، خداوند او را خیر دنیا و آخرت عطا می فرماید.

کنزالعمال، ح 16745.

حدیث128

امام موسی کاظم علیه السلام می فرمایند:

اَداءُ الاَمانَهِ وَالصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخیانَهُ وَالْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛

ادای امانت و راستگویی روزی را زیاد می کند و خیانت و دروغگویی باعث فقر و نفاق می شود.

بحارالأنوار، ج 78، ص 327.

حدیث129

امام صادق علیه السلام :

اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ الْجَمالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یُبْغِضُ البُؤْسَ وَ التَّباؤُسَ؛

خداوند زیبایی و آراستگی را دوست دارد و با فقر و تظاهر به فقر دشمن است.

کافی، ج 6، ص 440، ح 14.

حدیث130

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

ان أشقی الاشقیاء من اجتمع علیه فقر الدنیا وعذاب الاخره

بدبختترین بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم دارد .

(کنز العمال، ج 6، ص 470، ح 16593)

حدیث131

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

ان أشقی الاشقیاء من اجتمع علیه فقر الدنیا وعذاب الاخره؛

بدبخت ترین بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم دارد .

(کنز العمال، ج 6، ص 470، ح 16593)

حدیث132

امام موسی کاظم (علیه السلام) فرمودند:

من ولههُ الفقرُ ابطرهُ الغنی؛

آن که نَداری حیرانش کند، توانگری سرمستش می سازد.

(بحارالانوار،ج??ص???)

حدیث133

امام علی علیه السلام فرمودند:

اَلْعَفافُ زِینَهُ الْفَقْرِ، وَ الْشُّکْرُ زِینَهُ الْغِنَی.

خویشتن داری، زینت فقر است و سپاس گزاری زینت غنا و توانگری.

(تحف العقول ص 75)

حدیث134

حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند:

نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.

میزان الحکمه، ج1، ص 475.

حدیث135

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

من ضمانت می کنم که هر که میانه روی پیشه کند، فقیر نشود.

حضال شیخ صدوق، ص9.

حدیث136

حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند:

نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.

میزان الحکمه، ج1، ص 475.

حدیث137

امام باقر علیه السلام :

اَ لْبِرُّ وَ الصَّدَقَهُ یَنْفیانِ الْفَقْرَ وَ یَزیدانِ فِی الْعُمْرِ وَ یَدْفَعانِ عَنْ صاحِبِهِما سَبعینَ میتَهَ سوءٍ ؛

کار خیر و صدقه، فقر را می بَرند، بر عمر می افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می کنند.

ثواب الاعمال ، ص 141 .

حدیث138

امام صادق علیه السلام :

اِغْسِلُوا اَیْدیَکُمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَ بَعْدَهُ فَاِنَّهُ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزیدُ فِی الْعُمُرِ؛

دست هایتان را قبل و بعد از غذا خوردن بشویید، که فقر را می بَرَد و بر عمر می افزاید.

محاسن ، ج 2، ص 202، ح 1594 .

حدیث139

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

ضمنت لمن اقتصد ان لا یفتقر؛

من ضمانت می کنم که هر که میانه روی پیشه کند، فقیر نشود.

حضال شیخ صدوق، ص9.

حدیث140

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.

نهج البلاغه، حکمت 140.

حدیث141

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :

خَلَقَ اللّه ُ عز و جل التَّوانِیَ والکَسَلَ ، فَزَوَّجَهُما فَوُلِدَ بَینَهُمَا الفاقَهُ؛

خداوند سستی و تنبلی را آفرید و میان آن دو را پیوند داد ؛ پس از آن دو ، فقر زاده شد .

الفردوس : 2 / 188 / 2940

حدیث1

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) :

ما أکَلَ العَبدُ طَعاما أحَبَّ إلَی اللّه ِ مِن کَدِّ یَدِهِ ، ومَن باتَ کالاًّ مِن عَمَلِهِ باتَ مَغفورا لَهُ ؛

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند :

هیچ بنده ای خوراکی نخورده است که نزد خدا دوست داشتنی تر از حاصل دسترنج وی باشد؛ و هر که خسته از کار خویش روز را به شب رسانَد، آمرزیده روز را به شب رسانده است .

کنز العمّال : 4 / 9 / 9228 .

حدیث2

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) :

سَبعَهٌ تَحتَ ظِلِّ العَرشِ یَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّهُ . . .رَجُلٌ خَرَجَ ضارِبا فِیالأَرضِ یَطلُبُ مِن فَضلِ اللّه ِ عز و جل؛ یَکُفُّ بِهِ نَفسَهُ، ویَعودُ بِهِ عَلی عِیالِهِ؛

روزی که هیچ سایه ای جز سایه عرش نباشد ، هفت تن زیر سایه آنند . [یکی از ایشان] کسی است که در زمین گام می زند تا از فضل خدا [روزی ] بجوید و از آن ، نیاز خود را برطرف کند و با آن ، به سوی خانواده اش بازگردد .

دعائم الإسلام : 2 / 15 / 8 ، عوالی اللآلی : 3 / 194 / 9 ولیس فیهما «سبعه» .

حدیث3

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) :

مَن أمسی کالاًّ مِن عَمَلِ یَدَیهِ ؛ أمسی مَغفورا لَهُ ؛

هر کس ، خسته از کارِ خود ، روز را به پایان ببرد ، آمرزیده روزش را به پایان برده است .

کنز العمّال : 4 / 7 / 9214 .

حدیث4

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) :

إنَّ اللّه َ تَعالی یُحِبُّ أن یَری عَبدَهُ تَعِبا فی طَلَبِ الحَلالِ؛

هر آینه خدای _ تعالی _ دوست می دارد که بنده اش را بیند که در طلبِ روزی رنج می بَرَد .

کنز العمّال : 4 / 4 / 9200

حدیث5

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

غُدوَهُ أحَدِکُم فی سَبیلِ اللّه ِ بِأَعظَمَ مِن غُدوَتِهِ یَطلُبُ لِوُلدِهِ وعِیالِهِ ما یُصلِحُهُم ؛

بامدادان برون شدنِ یکی از شما [برای جهاد] در راه خدا ، ارجمندتر از بامدادان برون شدنش برای سامان بخشیدن به زندگی فرزندان و خانواده اش نیست .

دعائم الإسلام : 2 / 15 / 9 ، عوالی اللآلی : 3 / 194 / 6 .

حدیث6

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

السّاعی عَلی والِدَیهِ لِیَکُفَّهُما أو یُغنِیَهُما عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، ومَن سَعی عَلی زَوجٍ أو وَلَدٍ لِیَکُفَّهُم ویُغنِیَهُم عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، وَالسّاعی عَلی نَفسِهِ لِیُغنِیَها ویَکُفَّها عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، وَالسّاعی مُکاثَرَهً فی سَبیلِ الشَّیطانِ ؛

آن که بکوشد تا پدر و مادرش را تأمین کند یا آنان را از مردم بی نیاز سازد ، [کارش] در راه خدا است ؛ و آن کس که بکوشد تا همسر یا فرزندانش را کفاف بخشد و از مردم بی نیاز کند ، [نیز] در راه خدا است ؛ و آن که تلاش می کند تا خودش را بی نیاز کند و از مردم مستغنی سازد ، [نیز] در راه خدا است ؛ و آن که تلاش می کند تا بر دارایی خود بیفزاید ، در راه شیطان است .

کنز العمّال : 4 / 10 / 9237 .

حدیث7

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

مَن سَعی عَلی نَفسِهِ لِیُعِزَّها ویُغنِیَها عَنِ النّاسِ فَهُوَ شَهیدٌ ؛

هر کس بکوشد تا خود را عزیز و از مردم بی نیاز دارد، [هم رتبه] شهید است .

کنز العمّال : 4 / 607 / 11760

حدیث8

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

إنَّ عیسَی بنَ مَریَمَ قالَ : خُلِقَ النَّهارُ لِتُؤَدِّیَ فیهِ الصَّلاهَ المَفروضَهَ الَّتی عَنها تُسأَلُ وبِها تُحاسَبُ ، وبِرَّ والِدَیکَ ، وأن تَضرِبَ فِی الأَرضِ تَبتَغِی المَعیشَهَ ؛ مَعیشَهَ یَومِکَ ؛

هر آینه عیسی بن مریم علیه السلام فرمود: «روز آفریده شد تا در آن نماز واجب را ادا کنی که از آن بازخواست و با آن حسابرسی خواهی شد ؛ و تا به پدر و مادرت نیکی کنی ؛ و تا در زمین گام زنی و در پی گذران زندگی روزانه خود برآیی» .

بحار الأنوار: 58/208 /38.

حدیث9

امام علی (علیه السلام) فرمودند :

مَن تَوَرَّطَ فِی الاُمورِ غَیرَ ناظِرٍ فِی العَواقِبِ فَقَد تَعَرَّضَ لِمُفظِعاتِ النَّوائِبِ ، وَالتَّدبیرُ قَبلَ العَمَلِ یُؤمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ ؛

هر که بدون عاقبت اندیشی ، در کارها فرو رود ، خود را به بلاهای سختِ رسواکننده دچار کند . و برنامه ریزی پیش از هر کار ، از پشیمانی ایمنت خواهد ساخت .

الکافی : 8 / 19 / 4

حدیث10

امام علی (علیه السلام) فرمودند :

یُستَدَلُّ عَلَی الإِدبارِ بِأَربَعٍ : سوءِ التَّدبیرِ وقُبحِ التَّبذیرِ ، وقِلَّهِ الاِعتِبارِ ، وکَثرَهِ الاِعتِذارِ ؛

نشانه های بخت برگشتگی چهار چیزند : بدیِ برنامه ریزی ، زشتیِ ریخت و پاش ، اندکیِ عبرت گیری ، و فراوانیِ عذرخواهی .

غرر الحکم : 10958 .

حدیث11

الإمام الرضا علیه السلام : إنَّ رَجُلاً أتی جَعفَرا _ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِ _ شَبیها بِالمُستَنصِحِ لَهُ ، فَقالَ لَهُ : یا أبا عَبدِ اللّه ِ ، کَیفَ صِرتَ اتَّخَذتَ الأَموالَ قِطَعا مُتَفَرِّقَهً ؛ ولَو کانَت فی مَوضِعٍ ( واحِدٍ ) کانَت أیسَرَ لِمَؤونَتِها وأعظَمَ لِمَنفَعَتِها !؟ فَقالَ أبو عَبدِ اللّه ِ علیه السلام : اِتَّخَذتُها مُتَفَرِّقَهً ؛ فَإِن أصابَ هذَا المالَ شَیءٌ سَلِمَ هذَا المالُ ، وَالصُّرَّهُ تُجمَعُ بِهذا کُلِّهِ ؛

امام رضا علیه السلام : مردی نزد امام صادق علیه السلام آمد و چنان که می خواهد پندش دهد ، به وی گفت: «ای ابوعبداللّه ! چرا دارایی هایت را بخش بخش کرده ای ، حال آن که اگر یکجا بود ، هم کم هزینه تر بود و هم پر سودتر؟» امام صادق علیه السلام فرمود: «آن را پراکنده ساختم ؛ زیرا اگر آن یک را آسیبی رسد ، این یک از آن آسیب دور می مانَد و بدین سان ، مجموعه مال حفظ می شود» .

الکافی : 5 / 91 / 1

حدیث12

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

ما أخافُ عَلی اُمَّتِی الفَقرَ ، ولکِن أخافُ عَلَیهِم سوءَ التَّدبیرِ؛

بر امّت خویش ، نه از فقر ، که از برنامه ریزی نادرست بیم دارم .

عوالی اللآلی : 4 / 39 / 134 .

حدیث13

امام علی(علیه السلام ) فرمودند:

حُسنُ التَّدبیرِ یُنمی قَلیلَ المالِ ، وسوءُ التَّدبیرِ یُفنی کَثیرَهُ ؛

برنامه ریزی درست ، مالِ کم را افزایش می بخشد ؛ و برنامه ریزی نادرست ، مال بسیار را نابود می کند .

غرر الحکم : 4833 .

حدیث14

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

مَن أحسَنَ تَدبیرَ مَعیشَتِهِ رَزَقَهُ اللّه ُ تَبارَکَ وتَعالی؛

هر کس برای گذرانِ زندگانی خویش به درستی برنامه ریزی کند ، خدای _ تبارک و تعالی _ روزی اش می بخشد .

کنز العمّال : 7 / 188 / 18614 نقلاً عن ابن النجّار وکلاهما عن أبی السلیل عن أبیه .

حدیث15

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

مِن فِقهِ الرَّجُلِ أن یُصلِحَ مَعیشَتَهُ ، ولَیسَ مِن حُبِّ الدُّنیا طَلَبُ ما یُصلِحُکَ ؛

نشان ژرف اندیشی هر فرد این است که گذران زندگی اش را به سامان آورد . این که در جست و جوی سامان زندگی ات باشی ، دنیادوستی شمرده نمی شود .

شُعب الإیمان : 5 / 254 / 6563 عن ابن عمر ، کنز العمّال : 3 / 50 / 5439 عن أبی الدرداء .

حدیث16

رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلم) :

إنَّ مِن عَقلِ الرَّجُلِ استِصلاحَ مَعیشَتِهِ ؛

همانا نشانه عاقل بودن انسان آن است که گذرانِ زندگی اش سامان بخشد .

الفردوس : 1 / 214 / 815 عن أبی الدرداء .

حدیث17

امام علی(علیه السلام ) فرمودند:

صَلاحُ العَیشِ التَّدبیرُ؛

سامان بخشِ گذرانِ زندگی ، برنامه ریزی است .

غرر الحکم : 5794 .

حدیث18

امام علی(علیه السلام ) فرمودند:

التَّدبیرُ نِصفُ المَعونَهِ؛

برنامه ریزی ، نیمِ دستمایه [ی زندگی] است .

غرر الحکم : 566 .

حدیث19

امام علی(علیه السلام ) فرمودند:

قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ، ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ؛

مایه پایداری زندگی ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزی است .

غرر الحکم : 6807 .

حدیث20

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

حُسنُ التَّدبیرِ وتَجَنُّبُ التَّبذیرِ مِن حُسنِ السِّیاسَهِ ؛

نشانه سیاستِ درست ، برنامه ریزی صحیح و پرهیز از ریخت و پاش است .

غرر الحکم : 4821 .

حدیث21

امام علی(علیه السلام) فرمودند:

القَلیلُ مَعَ التَّدبیرِ أبقی مِنَ الکَثیرِ مَعَ التَّبذیرِ؛

مال اندک با برنامه ریزی، پایدارتر از مال فراوانی است که ریخت و پاش شود .

غرر الحکم : 1948 .

حدیث22

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

لَیسَ الجِهادُ أن یَضرِبَ بِسَیفِهِ فی سَبیلِ اللّه ِ ؛ إنَّمَا الجِهادُ مَن عالَ والِدَیهِ وعالَ وَلَدَهُ ، فَهُوَ فی جِهادٍ . ومَن عالَ نَفسَهُ یَکُفُّها عَنِ النّاسِ فَهُوَ فی جِهادٍ ؛

جهاد [فقط] آن نیست که [کسی] در راه خدا شمشیر زند ؛ هر آینه جهاد ، آن [نیز ]است که فرد ، پدر و مادر و فرزندانش را سرپرستی کند ؛ پس چنین کسی در حال جهاد است . و [نیز] آن کس که خود را تأمین می سازد تا از مردم بی نیاز باشد ، او هم در حال جهاد است .

کنز العمّال : 16 / 469 / 45494 .

حدیث23

امام سجاد(علیه السلام) :

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ احْجُبْنی عَنِ السَّرَفِ وَالْاِزْدِیادِ، وَ قَوِّمْنی بِالْبَذْلِ وَ الْاِقْتِصادِ، وَ عَلِّمْنی حُسْنَ التَّقْدیرِ، وَ اقْبِضْنی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذیرِ؛

بارخدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از ولخرجی و زیاده روی دورکن و با بخشش و میانه روی، برپا و استوارم دار و اندازه نگه داشتن نکو را به من بیاموز و به لطف خویش از ریخت و پاش، بازم دار.

صحیفه سجادیه ، دعای 30 .

حدیث24

پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :

مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه ؛

هر کس میانه روی کند، خداوند بی نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.

کافی، ج 4 ، ص 95، ح 1

حدیث25

امام رضا(علیه السلام) فرمودند:

انَّ الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛

آن که با کار و کوشش، در جست و جوی مواهب زندگی برای تأمین خانواده خویش است، پاداشی بزرگ تر از مجاهدان راه خدا دارد.

تحف العقول، ص808

حدیث26

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

جاهدوا المشرکین بأموالکم و أنفسکم و ألسنتکم؛

با اموال و جانها و مال های خود با مشرکان جهاد کنید.

نهج الفصاحه

حدیث27

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

التّوده و الإقتصاد و السّمت الحسن جزء من أربعه و عشرین جزء من النّبوّه؛

تأنی و صرفه جوئی و نیکنامی یک جزء از بیست و چهار جزء پیامبری است.

نهج الفصاحه

حدیث28

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إنّ قلیل العمل مع العلم کثیر و کثیر العمل مع الجهل قلیل؛

کار اندک که با بصیرت و دانش انجام گیرد بسیار است و کار بسیار که با نادانی صورت پذیرد اندک است.

نهج الفصاحه

حدیث29

امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَفضَلُ النّاسِ عَقلاً اَحسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ اَشَدُّهُمُ اهتِماما بِاِصلاحِ مَعادِهِ؛

عاقل ترین مردم کسی است که بهتر بتواند امور زندگی اش را برنامه ریزی کند و برای اصلاح آخرتش بیشتر همت نماید.

( غررالحکم، ح 3340. )

حدیث30

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :

مَن سَعی عَلی عِیالِهِ فی طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ فی سَبیلِ اللّه ِ؛

هرکس در جست و جوی حلال، برای گذران زندگی خانواده اش بکوشد،[تلاشِ] او در راه خدا است.

کنز العمّال : 4 / 12 / 9252 .

حدیث1

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَنْ ارادَ ان تُستَجابُ دعَوَتُهُ و اَن تکشِفَ کُرْبَتُه فَلیُفَرّج عَن مُعسرٍ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که مایل است خداوند دعایش را مستجاب نموده و غم و اندوهش را بزداید، پس باید تلاش کند که غم و اندوه انسان تنگدست را برطرف نماید.

«کنز العمال، ح 15398»

حدیث2

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : رایتُ لیلهً اُسری بی علی بابِ الجَنّهِ مکتوباً الصّدَقَهُ بعَشْرِِ امثالِها و القرضُ بثمانیهَ عشرٍ. فقلتُ: یا جبرئیل ... .

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: شبی که به معراج برده شدم دیدم که روی درب بهشت این چنین نوشته بود: صدقه ده برابر پاداش دارد و قرض هیجده برابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض برتر از صدقه است؟ گفت: چون قرض گیرنده فقط به خاطر نیازش قرض می گیرد ولی سائل تقاضای کمک می کند، اگر چه بی نیاز باشد.

«کنز العمّال، ح 15374»

حدیث3

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَنْ اقرَضَ مومناً قرضاً ینتظِرُ بِهِ مَیْسورَهُ کانَ مالَهُ فی زکاهٍ و کانَ هو فی صلاهٍ منَ الملائکه ِ حتّی یودّیهُ الیه.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: هر کس به مومنی قرض بدهد و منتظر بماند تا قرض گیرنده فراخی یابد، آن مال ثواب زکات خواهد داشت و قرض دهنده مورد درود فرشتگان می باشد تا این که قرضش ادا شود.

«بحار الانوار، ج 103، ص 139»

حدیث4

قال النبی - صلی الله علیه و آله - : مَنْ یُمطِلُ عَلی ذی حَقٍّ حقَّهُ و هُوَ یقدِرُ علی اداءِ حقِّهِ فَعَلیهِ کلَّ یَومٍ خطیئَه ُ عَشّارٍ.

پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که قادر به پرداخت حق دیگران است، اگر طلبکار را معطل کند، در مقابل هر روز تاخیر، گناه شخص باج گیر در نامه علمش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 146»

حدیث5

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَن یَسَّرَ عَلی مؤمِنٍ و هُوَ مُعْسِرٌ، یَسَّرهُ الله علیه حوائجهُ فی الدّنیا و الاخرَه.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که با انسان تنگدست مؤمن مدارا نماید (در گرفتن قرض خود به او مهلت داده و یا آن را ببخشد)، خداوند در برآوردن حوائج دنیا و آخرتِ او مدارا خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 152»

حدیث6

عن النبی - صلی الله علیه و آله - : کَما لا یَحلُّ لِغَریمک ان یُمطِلَکَ وَ هُوَ مُؤسِرٌ، فکذلِکَ لا یَحِلُّ لَکَ ان تُعسِرَهُ اذا علِمْتَ أَنَّهُ معسِرٌ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: همان طور که برای کسی که از تو قرض گرفته و توانگر است (توان پرداخت قرضش را دارد)، جایز نیست که اداء آن را به تاخیر اندازد، برای تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه می دانی او تنگدست است، از او مطالبه قرضت را بکنی.

«بحار الانوار، ج 103، ص 139»

حدیث7

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَنْ ارادَ ان یُظلّهُ اللهُ فی ظلِّ عَرْشِهِ یومَ لا ظِلَّ اِلاّ ظلُّهُ فلینظُر مُغسِراً او لِیَدَعْ لَهُ عن حَقّهِ.

پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که مایل است (در روز قیامت) زیر سایه خدا باشد، روزی که هیچ سایه ای جز سایه خدا نیست، پس به انسان تنگدستِ بدهکار مهلت دهد یا اینکه به نفع او از حقّش بگذرد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 150»

حدیث8

من وصایا امیر المومنین - علیه السّلام - لابنه الحسن - علیه السّلام - : وَ اغْتَنِم مَنِ اسْتَقَرضَکَ فی حالِ غناک لِیَجْعَلَ قضَاءَهُ لک فی یوم عُسْرَتِکَ.

امام علی - علیه السّلام - در وصیت به فرزندشان امام حسن - علیه السّلام - فرمودند: اگر کسی در حال بی نیازی ات از تو قرض خواست، آن را غنیمت بشمار تا اینکه در روز تنگدستی و احتیاج، او نیز قرض تو را جبران نماید.

«نهج البلاغه، نامه 31»

حدیث9

قال الامام الرّضا - علیه السّلام - : انّ اجرَ القَرض ثمانیهَ عَشَرَ ضِعفاً من اجرِ الصّدقه لانّ القرضَ یصلُ الی مَنْ لا یَضع نفسَهُ للصَّدَقَه لأخذِ الصّدقه.

امام رضا - علیه السّلام - فرمودند: پاداش قرض دادن هیجده برابر اجر صدقه است، زیرا قرض به کسی می رسد که خود را برای گرفتن صدقه، ضایع (و کوچک) نمی کند.

«بحار الانوار، ج 103، ص 140»

حدیث10

قال الامام الباقر - علیه السّلام - : کلُّ ذَنبٍ یکفُرُهُ القتلُ فی سبیلِ الله الاّ الدَّین لا کَفّارهَ لَه الاّ اداءُهُ او یَقضی صاحِبَهُ، او یَعفُوَ الذّی لَهُ الحقّ.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: هر گناهی با شهادت در راه خدا بخشیده و پاک می شود، مگر قرض که کفّاره ای ندارد جز اینکه توسط شخص بدهکار یا شخص دیگری پرداخت شود و یا اینکه طلب کار گذشت نماید.

«وسائل الشیعه، ج 13، ص 83»

حدیث11

قال الامام علی بن الحسین - علیه السّلام - : طَلَبُ الحوائج اِلَی النّاسِ مَذَلَّهٌ لِلْحیاه و مذهبهٌ لِلْحَیاءِ و استخفافٌ بِالوَقارِ وَ هو الفقر الْحاضِر ... .

امام سجاد - علیه السّلام - فرمودند: دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی خواهد بود و نیز موجب از بین رفتن حیاء و خوار و ناچیز شدن شخصیت و وقار خواهد گشت به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگدستی نماید و هر چه کمتر به مردم رو بیندازد و درخواست کمک کند، بیشتر احساس بی نیازی و خود کفائی خواهد داشت.

«بحار الانوار، ج 75، ص 136»

حدیث12

قال الامام الباقر - علیه السّلام - : اربعٌ من کنُوزِ البرّ: کتمانُ الحاجَه وَ کِتمانُ الصّدقَه و کتمانُ الوَجَع و کتمان المُصیبهِ.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: چهار چیز از گنج های خیر و نیکی است: پوشاندن حاجت و نیاز خود از دیگران، دادن صدقه و کمک به افراد به صورت مخفیانه، کتمان رنج و ناراحتی ها و تحمل مصیبت.

«بحار الانوار، ج 75، ص 175»

حدیث13

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : «مَنْ اقرَضَ قَرْضاً فَضَرَبَ لَهُ اجَلاً فَلَمْ یُؤتَ بِهِ عندَ ذلِکَ الاجَلِ، فاِنَّ لَهُ من الثّوابِ ... .

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: هر گاه انسان به شخصی قرض دهد و برای باز پرداخت آن زمان مشخص نماید، چنانچه در موعد مقرر مال او پرداخت نشود، یک دینار صدقه، به ازای هر روز در نامه عملش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 139»

حدیث14

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : اِنّ اللهَ عزوجلًَّ یُحِبُّ انظارَ المُعْسِر وَ مَنْ کانَ عزیمُهُ معسِراً فَعلیه ان ینظُرَهُ الی مَیْسَرهِ.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: خداوند متعال مهلت دادن به تنگدست را دوست دارد و کسی که بدهکارش تنگدست است، باید به او مهلت دهد تا توانمند گردد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 153»

حدیث15

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : ... فان اعطاهُ اکثَرَ ممّا اخذَهُ من غیر شرطٍ بینهما فهو مباحٌ له، و لیسَ لَهُ عندَ اللهِ ثوابٌ فیما اقرَضَه.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به صاحب مال بدهد مباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.

«بحار الانوار، ج 103، ص 157»

حدیث16

قالَ ابی موسی: قلت لابی عبدالله - علیه السّلام - : جُعِلْتُ فداک یستقرِضُ الرجُلُّ و یحُجُ؟ قالَ: نَعَم، قلتُ: ... .

ابو موسی می گوید: به امام صادق - علیه السّلام - عرض کردم، فدایت شوم، آیا شخصی می تواند قرض بگیرد و فریضه حج را با آن انجام دهد؟ فرمودند: آری. عرض کردم: آیا می تواند برای ازدواج قرض بگیرد؟ فرمودند: آری، قرض کند و ازدواج نماید و شب و روز منتظر روزی خدا باشد.

«وسائل الشیعه، ج 13، ص 82»

حدیث17

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : ما من مُومنٍ اقرَضَ مومناً یلتمسُ به وجه الله الاّحسب الله له أجرَه بحساب الصّدقه حتی یرجع الیه ماله.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: هیچ مومنی نیست که به خاطر خدا به مؤمن دیگر قرض دهد، جز آنکه خداوند هر روز ثواب صدقه دادن آنرا به حساب وی ثبت کند تا زمانی که آن مال به او باز گردد.

«الکافی، ج 4، ص 34»

حدیث18

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : لِأَنْ اُقرِضَ قرضاً أَحَبُّ اِلیَّ من انْ أصِلَ بمثلِهِ.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: قرض دادن مال را بیشتر دوست دارم تا آن که آن را ببخشم.

بحار الانوار، ج 103، ص 139

حدیث19

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : عَلی بابِ الجنّهِ مکتوبٌ: القرضُ بثمانیهَ عَشْرٍ و الصَّدَقَهُ بِعشرَهٍ.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: بر روی درب بهشت این گونه نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر.

«بحار الانوار، ج 103، ص 138»

حدیث20

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : الصّدقهُ بعشرَهٍ و القرضُ بثمانیهَ عشر و صِلَهُ الاخوان بعشرین و صلهُ الرّحم باربعهٍ و عشرین.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: پاداش صدقه ده برابر، پاداش قرض هیجده برابر، پاداش پیوند و ارتباط با برادران دینی بیست برابر و پاداش صله رحم و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر می باشد.

«الکافی، ج 4، ص 10»

حدیث21

عن رسول الله - صلی الله علیه و آله - : ... وَ مَنْ اَقرَضَ اخاهُ المومِنَ بکلِّ درهمٍ أقرضَهُ وزنَ جبلِ اُحُدٍ و جَبَلِ رضوانٍ و طُورِ سیناءَ حسناتٍ ... .

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که به برادر مومن خود قرض بدهد، در برابر هر درهمی که قرض داده هم وزن کوه اُحد، رضوان و طور سینا، حسنات خواهد داشت و اگر برای باز پس گیری آن مدارا کند، از پلِ صراط همچون برق جهنده، بدون حساب و عذاب خواهد گذشت.

«ثواب الاعمال، ص 414»

حدیث22

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَنِ احتاجَ الیه اخوهُ المُسلِم فی قرضٍ و هُوَ یَقدِرُ علیه فلَمْ یفعَل حرّم الله علیه ریحَ الجنهِ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که برادر مسلمانش به او برای قرض احتیاج داشته باشد و او با وجود این که قادر به پرداخت این قرض است، از دادن آن امتناع کند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج 103، ص 138»

حدیث23

قال رسولِ الله - صلی الله علیه و آله - : مَطَلُ الغنیِّ ظلمٌ.

پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: تاخیر در پرداخت قرض توسط انسان توانمند و غنی، ظلم است.

«وسائل الشیعه، ج 13، ص 90»

حدیث1

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : لا تِجارَهَ کَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لا رِبْحَ کَالثَّوابِ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: هیچ تجارتی همانند عمل صالح و هیچ سودی مانند پاداش الهی نیست.

«میزان الحکمه، ج1، ص522»

حدیث2

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : اِذا طُفِّفَتِ الْمَکاییلُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَ الْقَحْطِ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: وقتی پیمانه ها را کاهش دهند خداوند ایشان را گرفتار قحط و کمبود سازد.

«بحارالانوار، ج103، ص107»

حدیث3

قال الامام علیٌّ _ علیه السلام _ : اَلْاَحْتِکارُ شَیْمَهُ الْاَشْرارِ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: احتکار راه و رسم اشرار است.

«میزان الحکمه، ج2، ص286»

حدیث4

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : اَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَرَ اللَّحّامِینَ مَنْ نَفَخَ مِنْکُمْ فِی اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.

امام علی _ علیه السلام _ (هنگامی که داخل بازار شد) فرمودند: هان ای گوشت فروشان هر کدامتان که در گوشت بِدَمَد (و آن را چاق نشان دهد) از ما (مسلمانان) نیست.

«بحارالانوار، ج103، ص102»

حدیث5

عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَ _ علیه السلام _ : نَهی رَسُولُ اللهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

امیرالمؤمنین _ علیه السلام _ فرمودند: رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ از خرید اموال اشخاصی که ناچار به فروش شده اند منع فرموده است.

«میزان الحکمه، ج1، ص521»

حدیث6

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت ها عامل بی نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درست کار را دوست دارد.

«میزان الحکمه، ج1، ص520»

حدیث7

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : اِذا طافَ فِی الْاَسْواقِ وَ وَعَظَهُمْ، یا مَعْشَرَ التُّجّار قَدِّمُوا الْاِسْتِخارَهَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَهِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُتَتابِعینِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنازَهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَ جانِبُوا الْکِذْبَ وَ ... .

امام علی _ علیه السلام _ وقتی در بازار می گشت و موعظه می فرمود چنین می گفت: هان ای گروه بازرگانان در آغاز از خدا خیر بخواهید و با سهل گیری برکت بجوئید و به خریداران نزدیک شوید (اخلاقاً و مکاناً) و به حلم و بردباری آراسته باشید و از سوگند باز ایستید و از دروغ دوری گزینید و از ستمگری کناره بگیرید و حق مظلومین را بپردازید و به ربا نزدیک نشوید و پیمانه و ترازو را کامل کنید و از اموال مردم کم نگذارید و در زمین فساد نکنید.

«بحارالانوار، ج78، ص54»

حدیث8

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: ای بازرگانان، اوّل فقاهت (شناخت دین و احکام معاملات)، سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت.

«میزان الحکمه، ج1، ص520»

حدیث9

عَنِ الامام الصّادِقِ _ علیه السلام _ : اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلّا ما خالَفَ کتابَ اللهِ.

امام صادق _ علیه السلام _ فرمودند: مسلمانان به شروط خود وفا دارند مگر شرطی که برخلاف کتاب خدا (قرآن) باشد.

«بحارالانوار، ج103، ص137»

حدیث10

قال الامام الصّادِقُ _ علیه السلام _ : اِنَّ اللهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأیمانَ.

امام صادق _ علیه السلام _ فرمودند: همانا کسی که با کمک قسم کالای خود را بفروشد، مورد خشم خداست.

«بحارالانوار، ج103، ص99»

حدیث11

قال الامام الصّادِقُ _ علیه السلام _ : ثَلاثَهٌ یُدْخِلُهُمُ اللهُ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسابٍ، اِمامٌ عادِلٌ وَ تاجِرٌ صَدوقٌ و شَیْخٌ اَفْنی عُمْرَهُ فِی طاعَهِ اللهِ.

امام صادق _ علیه السلام _ فرمودند: خداوند سه کس را بدون حساب وارد بهشت می نماید: پیشوای عادل، بازرگان راستگو، پیری که عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.

«میزان الحکمه، ج1، ص528»

حدیث12

قال الامام الصّادِقُ _ علیه السلام _ : التِّجارَهُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.

امام صادق _ علیه السلام _ فرمودند: تجارت مایه افزونی خرد است.

«میزان الحکمه، ج1، ص518»

حدیث13

قال الامام الصّادِقُ _ علیه السلام _ : اَرْبَعَهٌ یَنْظُرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ، مَنْ اَقالَ نادِماً اَوْ اَغاثَ لَهْفانَ اَوْ عَتَقَ نَسِمَهً اَوْ زَوَّجَ عَزَباً.

امام صادق _ علیه السلام _ فرمودند: در روز قیامت چهار کس مورد رحمت خداوند متعال قرار می گیرند: کسی که معامله شخص نادمی را فسخ نماید، آن که اندوه زده ای را فریاد رسی کند، کسی که برده ای را آزاد سازد و یا کسی که زن یا مرد مجردی را همسر دهد.

«وسائل الشیعه، ج12، ص4»

حدیث14

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اِذا اشْتَرَیْتَ بَیْعاً فَلا تَبِعْهُ حَتّی تَقْبِضَهُ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: وقتی چیزی خریدی پیش از آن که او را تحویل بگیری، نفروش.

«کنزالعمال، ج4، ص15»

حدیث15

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَهً واحِدَهً اَحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَهً.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.

«کنزالعمال، ج4، ص98»

حدیث16

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : لا یَبعْ بَعْضُکُمْ عَلی بَیْعِ اَخیهِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: هیچ یک از شما بر علیه معامله برادر دینی اش، معامله نکند.

«کنزالعمال، ج4، ص69»

حدیث17

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلَ اَعْلاهُ؟ مَنْ غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: ای فروشنده طعام، آیا زیر این کالا همانند روی آن است؟ هر کس به مسلمانان خیانت کند، مسلمان نیست.

«کنزالعمال، ج4، ص60»

حدیث18

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ وَ لایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعاً فِیهِ عَیْبٌ اِلّا بَیِّنَهُ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: مسلمان با مسلمان برادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبی را بفروشد مگر آن که به او اعلام نماید.

«کنزالعمال، ج4، ص59»

حدیث19

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَ لا مَأجُورٌ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: کسی که مغبون می شود نه نزد خلق پسندیده است و نه نزد خدا دارای پاداش است.

« بحارالانوار، ج103، ص94»

حدیث20

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلنّاجِشُ خائِنٌ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: کسی که قیمت جنسی را بالا می برد بدون آن که قصد خرید داشته باشد، خائن است.

«بحارالانوار، ج103، ص81»

حدیث21

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَ عاصَرِها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِیَها وَ بایِعها وَ مُشْتَریها وَ اکِلَ ثَمَنِها وَ حامِلَها وَ الْمحْمُولَ اِلَیْهِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: خداوند لعن کرده است مشروب و فشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده و ساقی آن و فروشنده و خریدار و مصرف کننده بهای آن و حامل آن و کسی که به سوی او می برند.

«بحارالانوار، ج103، ص44»

حدیث22

نهی رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِی سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ نهی فرمودند: از این که کسی در معامله برادر مسلمان خود داخل شود.

«وسائل الشیعه، ج12، ص338»

حدیث23

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلبَیَّعانِ بِالخِیارِ حَتَّی یَفْتَرِقا.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: مشتری و فروشنده تا از هم جدا نشده اند اختیار فسخ (معامله را) دارند.

«وسائل الشیعه، ج12، ص245»

حدیث24

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: تهیه کننده (نیازمندی های مردم، از لطف و رحمت الهی) بهره مند می گردد و احتکار کننده ملعون است.

«وسائل الشیعه، ج 12، ص313»

حدیث25

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَیُّما رَجُلٍ اشْتَری طَعاماً فَکَسَبَهُ اَرْبَعِینَ صَباحاً، یُرِیدُ بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ کَفّارَهً لِما صَنَعَ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: هر کس طعامی (غذایی) بخرد و چهل روز برای ایجاد گرانی نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد کفّاره احتکار خود را نداده است.

«بحارالانوار، ج103، ص98»

حدیث26

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِباً.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: مغبون ساختن (متضرر کردن) کسی که کار را به انصاف خود انسان سپرده، در حکم ربا است.

«بحارالانوار، ج103، ص104»

حدیث27

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اِنَّ اللهَ غافِرُ کُلِّ ذَنْبٍ اِلّا مَنْ جَحَدَ مَهْراً اَوِ اغْتَصَبَ اَجِیراً اجَرَهُ اَوْ باعَ رَجُلاً حُرّاً.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: خداوند تمام گناهان را می آمرزد، مگر کسی که مهر زنی را انکار کند یا مزد کارگری را غصب کند و یا شخص آزادی را بفروشد.

«بحارالانوار، ج103، ص129»

حدیث28

عَنِ النَّبِیِّ _ صلی الله علیه و آله _ : شَرُّ الْکَسْبِ کَسْبُ الرِّبا.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: بدترین درآمدها، درآمدی است که از راه ربا بدست آید.

«بحارالانوار، ج103، ص115»

حدیث29

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اِنَّ التُّجّارَ یُبْعَثُونَ فُجّاراً اِلّا مَنِ اتَّقَی اللهَ وَ بَرَّ و صَدَقَ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: هان ای بازرگان! همانا بازرگانان در قیامت گنه کار برانگیخته می شوند مگر کسی که تقوای الهی پیشه کرده و نیکویی کند و راستگو باشد.

«میزان الحکمه، ج1، ص527»

حدیث30

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : یا وَ زّانُ، زِنْ وَ ارْجَحْ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: ای توزین گر! وزن کن و اندکی بیافزای.

«میزان الحکمه، ج1، ص523»

حدیث31

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : اَلتّاجِرُ الْاَمینُ الصَّدوقُ الْمُسْلِم مَعَ الشُّهَداءِ یَوْمَ الْقِیامَهِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: بازرگان امین، راستگو و مسلمان، روز قیامت با شهیدان محشور خواهد بود.

«میزان الحکمه، ج1، ص528»

حدیث32

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : التاجر الصَّدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیامَهِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: بازرگان راستگو روز قیامت در زیر سایه ی عرش است.

«میزان الحکمه، ج1، ص528»

حدیث33

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : منْ اَقالَ نادِماً اَقالَهُ اللهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: هر کس معامله شخص پشیمان را فسخ کند، خداوند روز قیامت از گناهان او بگذرد.

«میزان الحکمه، ج1، ص523»

حدیث34

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : مَنْ باعَ و اشْتَری فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَ الاّ فَلا یَبِیعَنَّ وَ لا یَشْتَریَنَّ : الرِّبا، وَ الْحلْفَ وَ کِتْمانَ العیب وَ الْحَمْدَ اِذا باعَ والذَّمَّ اِذَا اشْتَری.

رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: فروشنده و خریدار باید از پنج خصلت دوری گزینند و الا از خرید و فروش خودداری کنند: 1. رباخواری 2. سوگند خوردن 3. نهان داشتن عیب ها، 4. ستایش کالا هنگام فروش 5. نکوهش کالا هنگام خرید.

«بحارالانوار، ج103، ص95»

حدیث35

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : التّاجِرُ الْجَبانُ مَحْرُومٌ وَ التّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجاع بهر ه مند.

«وسائل الشیعه، ج12، ص323»

حدیث1

قال الامام علی - علیه السّلام - : معاشر الناس الفقهَ ثم المَتجَر و اللهِ لَلربا فی هذه الاُمّه اَخفی من دَبیب النَّمل علی الصّفا.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: ای مردم! ابتدا فقه و احکام دینی (را فرا گیرید) و سپس تجارت کنید، به خدا قسم ربا در میان این امت، پنهان تر از حرکت آرام مورچه بر روی سنگ صاف است.

«بحارالانوار، ج 103، ص 117»

حدیث2

قال الامام علی - علیه السّلام - : غَضُّ الطَّرْفِ عن محارم الله اَفضلُ العباده.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بالاترین عبادت، چشم پوشی از حرام های خداوند است.

«جامع الاحادیث الشیعه، ج 13، ص 323»

حدیث3

قال الامام علی - علیه السّلام - : الکریم مَن تجنَّبَ المحارم و تنزَّهَ عن العیوب.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بخشنده، کسی است که از حرام های الهی دوری کرده و از عیوب، مبرّا و پاک باشد.

«غرر الحکم، ص 56»

حدیث4

قال الامام علی - علیه السّلام - : بئسَ الطعامُ الحرام.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: بد خوراکی است، مال حرام!

«غرر الحکم، ص 170»

حدیث5

قال الامام علی - علیه السّلام - : الحَرامُ سُحتٌ.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: مال حرام، پلید و مایه ننگ است.

«غرر الحکم، ص 27»

حدیث6

قال الامام علی - علیه السّلام - : لیس بِوَلیٍّ لَنا مَن اَکل مالَ مؤمنٍ حراماً.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: ولیّ و دوست دار ما نیست، کسی که مال مؤمنی را به حرام و ناحق بخورد.

«بحارالانوار، ج 104، ص 296»

حدیث7

قال الامام العسکری - علیه السّلام - : لا خیرَ فی شئٍ اَصلُه حرام و لا یحلُّ استعمالُه.

امام حسن عسکری - علیه السّلام - فرمودند: مالی که اصل و بنیانش از حرام باشد، خیری در آن نیست و استفاده از آن حلال نمی باشد.

«الکافی، ج 5، ص 125»

حدیث8

قال الامام الکاظم - علیه السّلام - : اِنّ الحرامَ لا یَنمِی و اِن نَمی لا یُبارَک له فیه و ما اَنفقه لم یُؤجَر علیه و ما خلَّفه کان زاده اِلی النار.

امام کاظم - علیه السّلام - فرمودند: مال حرام رشد و نمو نمی کند و اگر ظاهراً زیاد شود برکتی در آن نیست و از آن هر چه انفاق و بخشش نماید، اجر و پاداشی نگیرد و هر چه بعد از خود بر جای نهد، زاد و توشه اش به سوی آتش دوزخ گردد.

«الکافی، ج 5، ص 125»

حدیث9

قال الامام الباقر - علیه السّلام - : اِنّ الرجل اذا اَصابَ مالاً مِن حرامٍ لم یُقبل منه حجٌّ و لا عمرهٌ و لا صلهُ رَحِم حتی اَنّه یَفسُدُ فیه الفرج.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: اگر مردی از راه حرام مالی به دست آورد، حج و عمره و صله رحم از آن مال پذیرفته نمی شود و حتی باعث فساد و تباهی ناموس می گردد.

«بحارالانوار، ج 99، ص 125»

حدیث10

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : اِذا اکتسبَ الرجُلُ مالاً مِن غیر حِلِّه ثمّ حجَّ فَلَبَّیَ نُودِیَ: لا لبَّیک و لا سَعدَیک ... .

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: کسی که از غیر راه حلال مالی به دست آورد و با آن حج به جا آورد، هنگام انجام اعمال حج وقتی می گوید: لبّیک، به او پاسخ داده می شود: لا لبّیک و لاسعدیک، اما اگر از راه حلال به دست آورده باشد نداء داده می شود: لبّیک و سعدیک.

«الکافی، ج 5، ص 124»

حدیث11

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : کسبُ الحرام یَبینُ فی الذُّریّه.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: (اثر) کسب حرام در ذریه و فرزندان آشکار می گردد.

«الکافی، ج 5، ص 125»

حدیث12

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : ... و اَحاطوا بالحسین مِن کل جانب ... حتی قال لهم: ... فقد مُلِئَت بطونُکم مِنَ الحرام و طُبع علی قلوبکم.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: (در روز عاشورا هنگامی که) لشگر عمر سعد، امام حسین - علیه السّلام - را از هر طرف احاطه کردند و دور وی حلقه زدند، حضرت از آنها خواست که ساکت شوند (تا آنها را موعظه نماید)، اما ساکت نشدند و به سخنش گوش فرا ندادند، حضرت خطاب به آنها فرمودند: ... شکم هایتان از حرام پر شده و بر دل هایتان مُهر خورده است.

«بحارالانوار، ج 45، ص 8»

حدیث13

قال الامام الباقر - علیه السّلام - : یقول الله تعالی: یابنَ آدم اِجتنبْ ما حرَّمتُ علیک تکنْ من اَورعِ الناس.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: خدای بزرگ می فرماید: ای فرزند آدم! از آنچه بر تو حرام کرده ام دوری کن تا از پارساترین مردم باشی.

«تحف العقول، ص 340»

حدیث14

قال الامام الرضا - علیه السّلام - : لا وَرَعَ اَنفعُ من تجنُّبِ محارم الله.

امام رضا - علیه السّلام - فرمودند: هیچ پارسایی سودمندتر از اجتناب از حرام های الهی نیست.

«بحارالانوار، ج 72، ص 348»

25. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : العبادهُ مع أکل الحرام کناقلِ الماءِ فی المنخلِ.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: عبادت کردن همراه با خوردن مال حرام، مانند انتقال آب با آبکش است.

«بحارالانوار، ج 103، ص 12»

حدیث15

قال الامام الباقر - علیه السّلام - : اخبثُ المکاسبِ الربا.

امام باقر - علیه السّلام - فرمودند: پست ترین کسب ها، ربا است.

«وسائل الشیعه، ج 12، ص 423»

حدیث16

قال الامام الرضا - علیه السّلام - : انّ الربا حرامٌ سُحتٌ من الکبائر و ممّا قد وعد اللهُ علیه النارَ فنعوذُ بالله منها و هو محرَّمٌ علی لسان کلِّ نبیّ و فی کل کتاب.

امام رضا - علیه السّلام - فرمودند: ربا خواری، حرام، پلید، از گناهان کبیره و از جمله چیزهایی است که خداوند بر آن وعده آتش داده است، پناه می بریم به خدا از آن، ربا خواری بر زبان همه پیامبران و در همه کتاب های (آسمانی) حرام شده است.

«فقه الرضا - علیه السّلام -، ص 256»

حدیث17

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : انَّ النبی - صلّی الله علیه و آله - نَهی عَن اَکل الرِبا ... و قال: انَّ اللهَ لَعَنَ آکلَ الربا و مُؤَکِّلَه و کاتبَه و شاهدَیه.

امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: پیامبر اکرم - صلّی الله علیه و آله - از ربا خواری نهی کرد و فرمودند: خداوند، ربا خوار، ربا دهنده، نویسنده (سند ربا) و دو شاهد آن را لعنت کرده است.

«وسائل الشیعه، ج 12، ص 430»

حدیث18

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : یأتی علی الناس زمانٌ لا یَبقی احدٌ الاّ اکَلَ الرِبا، فان لَم یأکُلْه اصابَهُ من غُباره.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: زمانی بر مردم فرا می رسد که احدی باقی نمی ماند مگر این که ربا خوار می شود و اگر کسی هم ربا نخورد، از گرد و غبار آن به او می رسد.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 333»

حدیث19

قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ : العبادَهُ سبعونَ جزءً و افضَلُها جزءً طَلبُ الحلالِ.

رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ فرمودند: عبادت دارای هفتاد جزء است و برترین آنها به دست آوردن روزی حلال است.

«بحار الانوار، ج 103، ص 7»

حدیث20

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : ... تُحشَرُ عشرهُ اصنافٍ من اُمتی اشتاتاً قد میَّزهم الله تعالی من المسلمین ... و بعضُهم مُنکَّسون ارجُلُهم من فوق و وجُوهُهم من تحت ثمَّ یَسحبونَ علیها ... .

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: ... روز قیامت ده گروه از امت من به صورت پراکنده محشور می شوند که خدای بزرگ آنها را از سایر مسلمانان متمایز و جدا کرده است ... بعضی از آنها در حالی که پاهایشان به سمت بالا و صورت هایشان رو به پایین است بر روی صورت کشیده می شوند ... آن نگون ساران، همان ربا خواران هستند.

«تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص 423»

حدیث21

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : لا یقبلُ اللهُ صلاهَ خمسهِ نفر: ... و آکلُ الربا.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: خداوند، نماز پنج نفر را قبول نمی کند: بنده ای که از صاحب خود فرار کند، زنی که شوهرش از وی راضی نباشد، شراب خوار، عاق والدین و ربا خوار.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 332»

حدیث22

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : اذا أکَلَتْ اُمتی الربا کانت الزلزلهُ و الخسف.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هرگاه امت من ربا خوار شوند گرفتار زلزله و فرو رفتن در زمین می گردند.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 333»

حدیث23

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : اِذا ظَهَرَ الزَّنی و الرّبا فی قریهٍ اُذِنَ فی هلاکها.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هرگاه زنا و ربا خواری، در سرزمینی رواج یابد، در نابودی اهلش اذن داده شود.

« مستدرک الوسائل، ج 13، ص 332»

حدیث24

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَن اَکَلَ الربا مَلَأَ اللهُ عزّوجلّ مِن نارِ جهنَمٍ بقدرِ ما اَکلَ و اِن اِکتسبَ منه مالاً لا یَقبلُ منه شیئاً منْ عمله و لم یَزَل فی لعنهِ الله و الملائکهِ ما کان عندَهُ قیراطٌ واحدٌ.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هر کس ربا بخورد، خدای بزرگ و بلند مرتبه، شکمش را به اندازه ربایی که خورده از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، خداوند چیزی از اعمالش را نپذیرد و تا زمانی که قیراطی (یک بیست و چهارم دینار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته در لعنت و نفرین خدا و فرشتگان خواهد بود.

«بحارالانوار، ج 71، ص 364»

حدیث25

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : شَرُّ الکسبِ کسبُ الرّبا.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: بدترین در آمدها، به دست آوردن ربا است.

«بحارالانوار، ج 103، ص 115»

حدیث26

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : انَّ اَخوفَ ما اخافُ علی اُمّتی مِن بعدی هذه المکاسبُ الحرام و الشهوهُ الخفیهُ و الرِّبا.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: چیزهایی که از آن بیشترین ترس را نسبت به امتم پس از خودم دارم، در آمدهای حرام، شهوت پنهان و ربا خواری است.

«الکافی، ج 5، ص 124»

حدیث27

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : ازهدُ الناس مَنِ اجتنب الحرام.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: زاهدترین مردم، کسی است که از حرام دوری کند.

«بحارالانوار، ج 71، ص 112»

حدیث28

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : لَردُّ دانقٍ مِن حرامٍ یَعدِلُ عندالله سبعین اَلف حجّهٍ مبروره.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: برگرداندن یک ششمِ (درهم) از مال حرام (به صاحبش)، نزد خدا برابر است با هفتاد هزار حج قبول شده.

«بحارالانوار، ج 103، ص 12»

حدیث29

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : ترکُ دانِقِ حرامٍ احبُّ الی الله تعالی من مِأه حجّهٍ من مالٍ حلال.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: دوری کردن از یک ششمِ (درهم) مال حرام، دوست داشتنی تر است نزد خدای متعال، از صد حج که از مال حلال بجای آورده شود.

«تنبیه الخواطر، ص 360»

حدیث30

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: دوری کردن از یک لقمه مال حرام، محبوب تر است نزد خدا، از دو هزار رکعت نماز مستحبی.

«تنبیه الخواطر، ص 360»

حدیث31

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : اِنّ قوماً یجیئون یومَ القیامه و لهم مِنَ الحسنات اَمثالُ الجبال فیجعلها الله هباءً منثوراً ثمّ یُؤمَر بهم الی النار ... .

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: گروهی روز قیامت وارد صحرای محشر می شوند در حالی که حسنات و کارهای نیکی به بزرگی کوه ها دارند، خداوند حسنات ایشان را همچون ذرات غبار در هوا پراکنده می سازد، سپس فرمان می دهد آنها را به آتش دوزخ اندازند. سلمان عرض کرد: یا رسول الله! آنها را برای ما توصیف نما. فرمودند: آنها کسانی هستند که روزه می گرفتند، نماز می خواندند و شب زنده داری می کردند، اما هنگامی که به حرامی دست می یافتند بر آن هجوم می بردند.

«مستدرک الوسائل، ج 11، ص 63»

حدیث32

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : لا یَدخُلُ الجنهَ مَن نَبَتَ لحمهُ مِنَ السُّحت، النارُ اَولی به.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که گوشتش از مال حرام بروید، وارد بهشت نمی گردد، آتش به او سزاوارتر است.

«تنبیه الخواطر، ص 49»

حدیث33

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَن اَصابَ مالاً مِن مأثَمٍ فوَصَلَ به رَحِماً اَو تصدَّق به اَو اَنفقه فی سبیل الله جمع الله له ذلک جمیعاً ثمّ قَذَفَه فی النار.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هر کس مالی از (راه) گناه به دست آورد و با آن صله رحم کند یا صدقه دهد یا در راه خدا انفاق نماید، خداوند همه آنها را جمع کرده، در آتش اندازد.

«محجه البیضاء، ج 3، ص 205»

حدیث34

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : العبادهُ معَ أکل الحرامِ کالبِناءِ علی الرَّملِ.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: عبادت کردن همراه با خوردن مال حرام، مانند ساختن بنایی بر روی شن است.

«بحارالانوار، ج 103، ص 12»

حدیث35

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَنِ اکتسب مالاً حراماً لم یَقبَل اللهُ منه صدقهً و لا عتقاً و لا حجّاً و لا اعتماراً.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که مال حرامی به دست آورد خداوند از او صدقه دادن، برده آزاد کردن و حج و عمره اش را قبول نمی کند.

«بحارالانوار، ج 103، ص 17»

حدیث36

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَن اَکَلَ لقمهَ حرامٍ لم تُقبَل صلاهً اربعین لیلهً و لم تُستجَب له دعوه اَربعین صباحاً و کلُّ لحمٍ ینبته الحرام فالنّار أولی به.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هر کسی لقمه حرامی بخورد تا چهل شبانه روز نمازش قبول و دعایش مستجاب نمی شود و هر گوشتی که با لقمه حرام در بدن روید، آتش به آن سزاوارتر است.

«بحارالانوار، ج 66، ص 314»

حدیث37

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : اذا وَقَعَتِ اللقمهُ مِن حرامٍ فی جَوفِ العبد لَعَنَه کلُّ مَلَکٍ فی السماوات و الارض.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: هنگامی که لقمه ای حرام در شکم بنده ای قرار گیرد، تمام فرشتگان آسمان ها و زمین او را لعنت می کنند.

«بحار الانوار، ج 103، ص 16»

حدیث38

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : اِنّ الله عزّوجلّ حرَّم الجنهَ جسداً غُذِیَ بحرام.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمودند: خدای بزرگ و بلند مرتبه بهشت را بر بدنی که با مال حرام تغذیه شود، حرام کرده است.

«تنبیه الخواطر، ص 49»

حدیث39

قال الامام علی - علیه السّلام - : مَنِ اتَّجر بغیر علمٍ فلا بدَّ له من اَکلِ الربا و لا بدَّ لِآکِلِ الربا من النار.

امام علی - علیه السّلام - فرمودند: کسی که بدون آگاهی (از احکام دینی) به تجارت بپردازد، ناگزیر به ربا کشیده می شود و برای ربا خوار چاره ای جز آتش جهنم نیست.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 332»

حدیث1

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : اِیّاکَ وَ الضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ، اِنَّهُما مِفْتاحُ کُلِّ سُوءٍ؛ اِنَّهُ مَنْ کَسَلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقّاً وَ مَنْ ضَجِرَ لَمْ یَصْبِرْ عَلی حَقٍّ.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: از افراط در کار و تلاش بیش از حدّ بپرهیز و نیز از سستی و مسامحه کاری اجتناب نما، که این دو کلید تمام بدی ها و بدبختی ها است، زیرا افراد مسامحه کار حق کار را ادا نمی کنند و (کار را آن طور که باید انجام نمی دهند) و افراد زیاده رو، در مرز حقّ، توقّف نمی نمایند و از حد آن تجاوز می کنند.

«وسائل الشیعه، ج 4، ص 105»

حدیث2

عَنْ اَبی عَبْدِاللهِ - عَلَیْهِ السَّلامُ - قالَ: ما فَعَلَ عُمَرُ بْنُ مُسْلِمٍ؟ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِداکَ اَقْبَلَ عَلَی الْعِبادَهِ وَ تَرَکَ التِّجارَهَ. فَقالَ وَیْحَهُ، اَما عَلِمَ اَنَّ تارِکَ الطَّلَبِ لا یُسْتَجابُ لَهُ دَعَواتٌ.

(علی بن عبدالعزیز می گوید) امام صادق - علیه السلام - به من فرمودند: عمر بن مسلم چه کرد؟ عرض کردم: فدایتان شوم او به عبادت خدا روی آورده و تجارت را ترک گفته است. حضرت از عمل او اظهار تأسّف کرد و فرمودند: مگر نمی داند که هرکس کار خود را در طلب معاش ترک نماید، دعای مستجابی در پیشگاه الهی نخواهد داشت.

«لَئالی الاخبار، ص 133»

حدیث3

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : قالَ کُلُّ ذی صَناعَهٍ مُضْطَرٌّ اِلی ... .

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: هر صاحب حرفه و صنعتی ناچار باید دارای سه خصلت باشد تا بتواند به وسیله آن تحصیل درآمد کند. اوّل آن که در رشته علمی خویش مهارت داشته باشد، دیگر آن که با درستکاری و امانت رفتار کند، سوم آن که با کارفرمایان حسن برخورد داشته باشد و نسبت به آنان ابراز تمایل نماید.

«بحار الانوار، ج 17، ص 182»

حدیث4

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : کُنُوزُ اللهِ فِی اَرْضِه وَ ما فِی الْاَعْمالِ شَیْءٌ اَحَبُّ اِلَی اللهِ مِنَ الزِّراعَهِ وَ ما بَعَثَ اللهُ نَبیّاً اِلّا زارِعاً اِلّا اِدْریسَ - عَلَیْهِ السَّلامُ - فَاِنَّهُ کانَ خَیّاطاً.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: گنج های الهی در زمین نهفته است و هیچ کاری نزد خداوند محبوب تر از زراعت نیست و خدا مبعوث نکرد پیامبری را مگر اینکه کشاورز بود جز ادریس - علیه السلام - که کارش دوزندگی بود.

«وسائل الشیعه، ج 4، ص 103»

حدیث5

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : ازْرَعُوا وَ اغْرِسُوا وَاللهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَحَلَّ وَ لا اَطْیَبَ مِنْهُ.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: زراعت کنید و درخت بکارید به خدا قسم هیچ عملی مباح تر و پاکیزه تر از آن نیست.

«بحار الانوار، ج 23، ص 20»

حدیث6

قال الامام الکاظم - عَلَیْهِ السَّلامُ - : جاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبیِّ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - فَقالَ یا رَسُولَ اللهِ ما حَقُّ ابْنی هذا؟ قالَ: تُحْسِنُ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَضَعْهُ مَوْضِعاً حَسَناً.

امام کاظم - علیه السلام - فرمودند: مردی شرفیاب محضر رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - شد، عرض کرد بچه ام بر من چه حقّی دارد؟ حضرت در جواب فرمودند: او را به اسم خوبی نام گذاری کن، سپس بدرستی و خوبی تربیتش نما و سر انجام او را به کار خوبی بگمار.

«وسائل الشیعه، ج 5، ص 126»

حدیث7

قالَ الامام الکاظم - عَلَیْهِ السَّلامُ - : مَنْ طَلَبَ هذا الرِّزْقَ عَنْ حِلِّه لِیَعُودَ بِهِ عَلی نَفْسِهِ وَ عَیالِهِ کانَ کَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ.

امام کاظم - علیه السلام - فرمودند: کسی که از پی روزی حلال برود تا خود و خانواده خود را منتفع سازد، اجر او در پیشگاه الهی مانند اجر مجاهدی است که در راه خدا جهاد می کند.

«قرب الاسناد، ص 146»

حدیث8

قال الامام علی - علیه السلام - : مَنْ وَجَدَ ماءً و تُراباً ثُمَّ افْتَقَرَ فَابْعَدَهُ اللهُ.

امام علی - علیه السلام - فرمودند: کسی که آب و خاک در اختیار دارد و با فقر و گدائی می گذراند، خداوند او را از رحمت خود دور ساخته است.

«بحار الانوار، ج 23، ص 19»

حدیث9

عَنْ الامام عَلی - عَلَیْهِ السَّلامُ - : ... فَقَوْلُهُ تَعَالَی هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها فَأَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ أَنَّهُ قَدْ أَمَرَهُمْ بِالْعِمَارَه ... .

امام علی - علیه السلام - در تفسیر آیه (هُوَ اَنْشَاَکُمْ مِنَ الْاَرضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فیها) فرمودند: بدان که خداوند به مردم امر کرده است زمین را با کشاورزی آباد سازند تا به این وسیله خوراکشان از غلّات و حبوبات و میوه ها و سایر روئیدنی ها تأمین گردد و در آسایش زندگی کنند.

«مستدرک الوسائل، ج 2، ص 426»

حدیث10

قال الامام عَلی _ علیه السلام _ : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.

امام علی _ علیه السلام _ فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت ها عامل بی نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درست کار و امین را دوست دارد.

«میزان الحکمه، ج 1، ص 520»

حدیث11

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اِعْمَلُوا فَکُلٌّ مُیَسَّرٌ لِما خُلِقَ لَهُ.

رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کار و کوشش نمائید، (ولی متوجّه باشید) هر کس برای کاری که آفریده شده که می تواند آن را انجام دهد، (یعنی هر کسی لایق کاری در حد توان خودش است).

«بحارالانوار، ج 5، ص 157»

حدیث12

سئل عن النبی - صلی الله علیه و آله - : اَیُّ کَسْبِ الرَّجُلِ اَطْیَبُ. قالَ: عَمَلُ الرَّجُلِ بِیَدِهِ.

از رسول خدا - صلی الله علیه و آله - پرسیدند: پاک ترین کسب ها کدام است؟ حضرت فرمودند: محصول دسترنج.

«مستدرک الوسائل، ج 2، ص 417»

حدیث13

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : مَنْ اَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ یکون یَوْمَ الْقیمهِ فِی عِدادِ الْاَنْبیاءِ وَ یَأخُذُ ثَوابَ الْاَنْبیاءِ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: کسی که از دسترنج مشروع خود زندگی کند در قیامت با پیامبران محشور و مانند آنان ثواب می برد.

«مستدرک الوسائل، ج 13، ص 24»

حدیث14

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَهٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: بدست آوردن مال حلال (برای تأمین زندگی و گذران معاش) بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.

«بحار الانوار، ج 23، ص 6»

حدیث15

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : یا عّلیُّ حقَّ الْوَلَدِ عَلی والِدِه اَنْ یُحسِنَ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَ یَضَعَهُ مَوْضِعاً صالِحاً.

رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - (به امام علی - علیه السلام -) فرمودند: یا علی حق فرزند بر پدرش این است که برای او اسم خوب انتخاب کند، خوب تربیتش نماید و در کار شایسته ای مستقرّش سازد.

«بحار الانوار، ج 17، ص 18»

حدیث16

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : طُوبی لِعَبْدٍ طابَ کَسْبُهُ.

رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: خوشا به حال کسی که کسبش پاک و طیب باشد.

«تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 59»

حدیث17

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اَلْعِبادَهُ سَبْعُونَ جُزْءً اَفْضَلُها طَلَبُ الْحَلالِ.

رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمودند: عبادت هفتاد جزء است که برترین آنها کسب روزی حلال است.

«الکافی، ج 5، ص 78»

حدیث18

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : اَلْکادُّ عَلی عَیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فِی سَبیلِ اللهِ.

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: اجر کسی که برای زندگی خود و عائله اش زحمت می کشد، مانند اجر مجاهدی است که در راه خدا جهاد می کند.

«مستدرک الوسائل، ج13، ص 55»

حدیث19

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : لِیَکُنْ طَلَبُکَ الْمَعیشَهَ فَوْقَ کَسْبِ الْمُضیعِ وَ دُونَ طَلَبِ الْحَریصِ الرّاضی بِدُنْیاهُ الْمُطْمَئِن اِلَیْها.

امام صادق - علیه السلام - فرمودند: تلاش تو در راه کسب معاش باید بیشتر از عمل مسامحه گر (که بر اثر سستی حق کار را ضایع کرده است) و کمتر از کار حریص باشد (که به زیاده روی و افراط گرائیده است)، حریص و فرومایه ای که به دنیای خویش دلگرم و مسرور است و به آن اطمینان پیدا کرده.

«مجموعه ورام، ج 1، ص 13»